Jak sã bëlno pò kaszëbskù przëwitac ë òddzëkòwac? Dzéń dobri. Witéj // Witéjże. Witéjta // Witéjtaż. Witéjce. (Niechéj bãdze) Pòchwôlony. Na wieczi wieków. Do ùzdrzeni. Do ùzdrzonka. Trzim sã // Trzëméj sã. | Jak się ładnie po kaszubsku przywitać i pożegnać? Dzień dobry. Cześć, witaj. Cześć do kilku osób. Witam. (forma grzecznościowa) Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. Na wieki wieków. Do widzenia. Do zobaczenia, „cześć” do osoby znajomej. Trzymaj się. |
Jak pòwiedzec jak sã nazéwôm? Jak sã nazéwôsz? Jô jem ... . Nazéwóm sã ... . Mòje miono je ... . | Jak powiedzieć jak się nazywamy? Jak się nazywasz? Jestem... Nazywam się... Mam na imię... |
Pôrã wiele wôrtëch słów. Bòże przeżegnéj. Bòże pòmagéj. Przeprôszajã // Przeprôszóm. Dzãkùjã // Dzãka // Dzãczi. | Kilka wartościowych słów. Smacznego. Przywitanie osoby pracującej. Przepraszam. Dziękuję. |
Jak zapëtac ò dargã? Dze tu je jaczi(s) króm//spódzelniô? Czë je tu w òkòlim ...? Jak mógã//mògã dińc do ...? Je tu niedôlek króm, co w nym kùpi chléb? Dze je autobùsów przestónk // banowô stacëjô (bansztreka)? | Jak spytać o drogę? Gdzie tutaj jest jakiś sklep? Czy tu niedaleko jest...? Jak dojdę do...? Czy jest w pobliżu sklep, w którym można kupić chleb? Gdzie jest przystanek autobusowy//stacja kolejowa? |
Jak zapëtac ò gòdzënã? Jakô (terô) je gòdzëna? Terô je pół piąti. Je piãcdwadzesce do szósti // dwadzescapiãc do szósti. - Ò szósti reno czë wieczorã? - Nôlepi w pôłnié. | Jak zapytać o godzinę? Która godzina? Jest wpółdo piątej. Za 25 szósta. - O szóstej rano czy wieczorem? - Najlepiej w południe |
Jak przedstawic sã? Jaką môsz robòtã? Dze robisz? Jô jem lekôrz. Robiã za lekôrza. Jô jem banowi. Robiã za banowégò. Jaką môsz rodzënã // familëją // rodzëznã? Tatk ë nënka ..., brat ë sostra..., stark ë starka. Òn je mój syn, a to są mòje córczi. Móm le jednégò sëna. - Jak stôri jes të? - Jô móm 25 lat//lôt. Jem 25 lat stôri. | Jak się przedstawić? Jaką masz pracę? Gdzie pracujesz? Jestem lekarzem. Jestem kolejarzem. Jaka jest twoja rodzina? Tata i mama..., brat i siostra..., dziadek i babcia. On jest mojim synem, a to są moje córki. Mam tylko jednego syna. - Ile masz lat? - Mam 25 lat. |
Jak pòwiedzec dze mieszkô? Dze mieszkôsz? Mieszkóm w gardze // we wsë. Òn // òna nazéwô sã ... . Mieszkóm przë główny szasëji. Mieszkóm na cëchim ë cesznim òsedlim dôlek (òd) centrum. Mòja chëcz stoji kòl nowégò bankù. Tu je mòje dodóm. - Jedzeme do mie dodóm czë òstóniemë kòl ce? - Chcemë le òstac kòl naji. | Jak powiedzieć gdzie się mieszka? Gdzie mieszkasz? Mieszkam w mieście // na wsi. On//ona nazywa się... Mieszkam przygłównej drodze (ulicy). Mieszkam na cichym i spokojnym osiedlu daleko od centrum. Mój dom znajduje się obok nowego banku. Tutaj mieszkam. - Jedziemy do mnie czy zostaniemy u ciebie? - Zostańmy u nas. |
Dni tidzenia pòniedzôłk wtórk strzoda czwiôrtk piątk sobòta/sobòta niedzela | Dni tygodnia poniedziałek wtorek środa czwartek piątek sobota niedziela |
Miesące stëcznik gromicznik strëmiannik łżëkwiat môj czerwińc lëpińc zélnik séwnik rujan lëstopadnik gòdnik | Miesiące styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień |
Cządë rokù zymk lato jesén zëma | Pory roku wiosna lato jesień zima |
Krótkô rozmòwa ò roczëznie Czedë je Twòja roczëzna? Piãcdwùdzestégò lëstopadnika. Je to pòniedzôłk latos? Nié, pòniedzôłk béł łoni. Latos je we strzodã. | Krótki dialog o urodzinach Kiedy masz urodziny? 25 listopada. W tym roku przypada to w poniedziałek? W poniedziałek przypadało w zeszłym roku. Teraz przypada we środę. |
Jak co czytać? ABC fonetyki i pisowni Podkreśleniem zaznaczamy na tej stronie sylabę akcentowaną - w pisowni tego się nie robi wcale. ò - ue. Gdy występuje po ‘w’ lub ‘h’ - tychże spółgłosek nie czytamy (są głuche). ù - ui, uy. Gdy występuje po ‘w’ lub ‘h’ - tychże spółgłosek nie czytamy (są głuche). ã - nosowe a ą - nosowe o é - jako y lub yj. W zestawieniu z poprzedzającym ‘i’ nie czytamy go wcale. ë - czytamy jako bardzo krótkie ‘e’ cofnięte nieco do tyłu, co zbliża je do dźwięku ‘a’. ô - wymawiamy jako głoskę do której wargi układamy jak do ‘u’ a język jak do ‘e’ lub ‘y’. Często w potocznej i szybkiej mowie to zaokrąglenie warg zanika. ó - wymawiamy zasadniczo jak polskie ‘u’. Gdy występuje po ‘w’ lub ‘h’ - tychże spółgłosek nie czytamy (są głuche). i oraz y - czytamy jak twardsze niż w polszczyźnie ‘i’. Zapis ‘i’ albo ‘y’ nie ma żadnego znaczenia dla wymowy, jest podyktowany wyłącznie tradycją. u - wymawiamy jako ‘u’ artykulacyjnie przesunięte do przodu (zwężone wargi jek we francuskim u) albo jako dźwięk tożsamy z głoską i/y (patrz wyżej). Spółgłoski szeregu szumiącego sz, ż, cz, dż - wymawiamy miękko. Tzn. ‘sz’ jako dźwięk pośredni między ‘sz’ a ‘ś’, ‘ż’ jako dźwięk pośredni między ‘ż’ a ‘ź’ itd. Spółgłoskę ‘rz’ wymawiamy raczej twardo, jak polskie ‘ż’. W niektórych rejonach istnieje wymowa miękka lub frykatywna (tzn rozbita na dwie głoski r+ź). |