artykuly-Kręgi kamienne
| Kręgi kamienne | ||
 |
||
|
prof. dr hab. Tadeusz GrabarczykKręgi kamienne, to występujący na Pojezierzach Kaszubskim i Krajeńskim oraz Pobrzeżu Słowińskim zespół tajemniczo wyglądających konstrukcji. Kręgi zbudowane są z głazów rozstawionych w odstępach kilkumetrowych na obwodzie koła (czasem owalu) o średnicy od 10 m do 40 m, w którego centrum znajdują się pojedyncze lub 2-4 stele kamienne. Z występowaniem kręgów kamiennych wiąże się cały szereg legend, baśni i szeroko rozumianej mitologii ludowej. Racjonalne zainteresowanie kręgami datuje się od wczesnej jesieni 1874 r., kiedy dr Abraham Lissauer prezes sekcji antropologicznej Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku razem z malarzem gdańskim Wilhelmem Stryowskim (Stryjowskim) i nadleśniczym z Czerska Feussnerem wykonali inwentaryzację oraz przeprowadzili prace wykopaliskowe na wybranych obiektach cmentarzyska w Odrach, gm. Czersk. Pierwszą próbę interpretacji i opisu kręgów kamiennych podjął w 1877 r. Georg von Hirschfeld, prezes Towarzystwa Starożytności w Kwidzynie. Badania A. Lissauera dostarczyły grobów jamowych i popielnicowych ze spalonymi kośćmi oraz zabytków krzemiennych, dlatego też postawiono wówczas hipotezę o datowaniu wspomnianych kręgów na schyłek neolitu (młodszej epoki kamienia) tj. ok. 2000-1700 p.n.e.. Koncepcję ową ugruntował w 1915 r. mierniczy z Poznania Paul Stephan, który uznał, że mamy do czynienia w Odrach z pozostałościami pradziejowego obserwatorium. Uważał on mianowicie, że gdyby przeprowadzić linie przez środki niektórych kręgów, to jedna z linii wskaże nam kierunek wschodu gwiazdy Capella w 1760 r. p.n.e. a inne z kolei linie miejsca wschodu Słońca w momentach przesileń letniego i zimowego. W 1926 r. zostały przeprowadzone pierwsze profesjonalne badania wykopaliskowe przez Józefa Kostrzewskiego z Uniwersytetu Poznańskiego. Po blisko 50-letniej dyskusji uczony ten ustalił chronologię kręgów kamiennych w Odrach na pierwsze wieki naszej ery. W latach 1956 – 1961 badane było cmentarzysko z kręgami kamiennymi w Węsiorach, gm. Sulęczyno przez Jerzego Kmiecińskiego z Uniwersytetu Łódzkiego a następnie w latach 1997 – 2000 przez autora niniejszej notatki, gdzie również datowano tam występujące kręgi na początek naszej ery. Kontynuuje się badania od 1962 r. do chwili obecnej w Odrach, gdzie mamy do czynienia z największą ilością kręgów (10). Wszystkie zostały już zbadane i nie ulega wątpliwości, że zostały postawione w latach 70 – 80-tych I wieku n.e. Ich skandynawskie pochodzenie, w świetle tych badań, a także prowadzonych w Grzybnicy, gm. Kłanino i w Babim Dole – Borczu, gm. Somonino, nie ulega już żadnej wątpliwości. Mamy zatem do czynienia z „okupacją” tej części Pomorza przez przybyłe na przełomie er w okolicy ujścia Wisły plemiona germańskie, w których powszechnie widzi się Gotów. Oni to przynieśli ze swojej ojczyzny zwyczaj stawiania kręgów kamiennych, które podczas ich obecności nie były używane, jako miejsca składania zmarłych. Obecnie przyjmuje się, że mogły one stanowić miejsca zebrań starszyzny rodowej (pierwowzór późniejszego skandynawskiego tingu). Dopiero po opuszczeniu Pomorza przez Gotów, co nastąpiło w początkach III w. n.e., pozostała ludność zaczęła chować swoich zmarłych w obrębie kręgów. Pozostaje jeszcze sprawa owych, wspomnianych przez P. Stephana, obserwatoriów astronomicznych. Późniejsze, bardzo dokładne pomiary przeprowadzone w Odrach przez astronomów z Uniwersytetu Poznańskiego pozwoliły stwierdzić, że zarówno w czasach pradziejowych, jak i współczesnych obserwacja wschodu Capelli czy wschodów Słońca jest niemożliwa, z powodu usytuowania terenu, na którym znajdują się kręgi. Oczywiście nie ulega wątpliwości, że cykliczne roczne zmiany położenia wschodów i zachodów Słońca były z pewnością dobrze znane od tysiącleci i orientacyjne umieszczanie kręgów wzdłuż takich linii nie powinno budzić niczyjego zdziwienia, tak samo jak nie budzi takiego zdziwienia np. fakt orientacji grobów na tym cmentarzysku zawsze na osi północ-południe. Zaś wszystko inne, co zostało powiedziane i napisane na temat kręgów kamiennych, jest tylko i wyłącznie piękną bajką (z najrozmaitszymi wariantami), w którą wierzą nie tylko dzieci. Ale cóż, każdemu wolno wierzyć w to, co chce. Zobacz zdjęcia z Węsior |
Komentarze wyrażają poglądy ich autorów. Administrator serwisu nie odpowiada za treści w nich zawarte.
Wyróżnienia
Rozpowszechnianie materiałów zamieszczonych w portalu naszekaszuby.pl jest dozwolne z zachowaniem warunków korzystania z treści.
Użycie wykraczające poza te warunki jest zabronione bez pisemnej zgody stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota. Naruszenie tych zasad jest łamaniem prawa.
Wszystkie prawa zastrzeżone. Stowarzyszenie Kaszëbskô Jednota 2001-2024
¤ Regulamin ¤ O Portalu ¤ Kontakt