artykuly-Taczi normatiwny? Słowôrz E. Gołąbka
| Taczi normatiwny? Słowôrz E. Gołąbka | ||
 |
||
|
<b>Taczi normatiwny?</b>Kòżden jãzëk mô swòje słowôrze. Ne sã dzelą na dwa tipë: taczi, co òpisëją jaczi jãzëk pò prôwdze je; a jinszé, co rzeką jaczi mô bëc – co je pòprawné a co nié. Nen drëdżi tip – to słowôrze normatiwné. Z wiôldżi bòkadnoscë fòrmów jãzëka wëlëją ne słowa, jaczé są abò mają bëc ùznôwóné za lëteracczé. Pò to zazérómë do słowôrza pòprawny pòlaszëznë czë anielsczëznë, bë wiedzëc czë to słowò, jaczé chcemë napisac je lëteracczé czë nié. Bez to normatiwny słowôrz kaszëbiznë je baro wôżnym dokôzã, żelë jidze ò ùgruntowanié sã kaszëbiznë lëteracczi. Równak Kaszëbsczi Słowôrz Normatiwny Eugeniusza Gòłąbka nie je do kùńca normatiwny. Normatiwnosc òznaczô, że na przëmiôr spòstrzódka czilu fòrmów fòneticznëch czë mòrfòlogòwëch, tak zwónëch wariantów, sã wëlëje jednã. Równak w KSN Gòłąbka ju na pierszi starnie je jaż 5 hasłów, dze autór taczi wëlacëje nie zrobił (acz ë aż, adres ë adresa, adwent ë adweńt, adwentowi ë adweńtowi, agrest ë ãgrest). Skąd ùżëtkòwnik na przindnotã mô wiedzec, chtërne są lëteracczé-pòprawné? Sóm mô wëlowac? Do tegò nadczidłé słowò acz ë aż to są gwarowé nordowé słowa, w jinszich stronach Kaszëbów prakticzno nieznóné. Téj pò co czëtińcowi, ùczniowi czë gazétnikòwi taczi lëteracczi słowôrz normatiwny? Bòkadnosc kaszëbiznë naléze w òpisowëch słowôrzach, na przëmiôr gwarowëch. Z drëdżi stronë prôwdą je, że autór téż czãsto piszë w nawiasu, jaczé fòrmë są niepòprawné. Równak w normatiwnym słowôrzu ni mòże to bëc blós w dzélu przëtrôfków. Całi dzél na lëtrã “i” wprawił mie w zadzëwienié. Òd zôczątkù mòji ùczbë kaszëbiznë bëło mie gôdóné, że w kaszëbiznie je tak zwónô prejotacëjô, co òznacziwô, że samòzwãk i na zôczątkù słowa dostôwô przed sobą j. Temù piszemë jizba, jigła, tam dze pò pòlskù je izba, igła. Pò kaszëbskù słowò ni mòże zaczënac sã na i, bò przed nim mùszi stac wiedno j. Autór normatiwnégò słowôrza ten gramaticzny regel kaszëbiznë zniósł, chòc nié do kùńca. Ë terô znôu czëtińc mùszi bëc mądrzészi òd profesorów ë sóm rozsądzëc czedë to j mô bëc a czedë nié? Dosebnô sytuacëjô je z tzw. labialëzacëją, jaczi we słowôrzu môlama czësto ni ma. Tak jakbë chtos miôł zabëté. Miast ùnifòrm stoji napisóné czësto pò pòlskù uniform miast hòbbi, hidrofòr (abò hidrofór) – prosto z pòlsczégò hobbi, hidrofor. Na jaczim to pòspòdlim? Czë to le drëkarskô zmiłka czë kaszëbsczi mô bëc taczi ùdzëwniony dodôwkòwima wëjątkama? Przezéróm so hasła tak òd pòczątkù do kùńca rechùjącë na przëtrôfk. Në ë sã dzëwùjã. Nôwikszą zwënégą słowôrza są definicëje kaszëbsczich słów pò kaszëbskù. Pierszi rôz w historije kaszëbsczi leksykògrafije, co wôrt je pòdsztrichniãcégò. Czemù tej na przëmiôr w hasle “żeniałi” miast taczi definicëje je dolmaczënk pò pòlskù? Czë to tak drãgò bëło miast “żonaty” napisac “òsoba, co je w małżeńsczim związkù”? Przezéróm słowôrz dali w nôdzeje, że trafiã na jaczés nowòtné cekawé słowa. Ale nigle jem to nalazła – widzã że niechterné hasła nie òdpòwiôdają tereczasnémù stanowi wiedzë. “Biseksualnosc” na przëmiôr. Wszëtcë wiémë że je to ôrt psychòseksualny òrientacje, a w słowôrzu je to zdefiniowóné “ôrt zbòczélstwa seksualnégò”. Czë je to zgódné ze stanã psychòlogòwi wiedzë? Skąd autór wzął taką definicëją – jem baro cekawô. Słowôrzowé hasło to nie je. Tej mòże felietón? Dosc dzywnëch lotów. Cekawie je téż definiowónô òsoba biseksualnô – je to takô co “mòże sã pôrowac ë z “nią” ë z “nim”. Wedle mòji wiedzë pôrowac sã mòże kòżden – pëtanié le czë chce. Ë czë téż tak wëzdrzi słowôrzowô definicëjô? Bédëjã zazdrzec do słowôrzów jinszich jãzëków ë pòrównac. Przë leżnoscë – cekawé czemù we słowôrzu ni ma hasła “heteroseksualnosc”, jakô je nôbarżi òglową òrientacëją. Baro brëkùjemë kaszëbsczégò słowôrza normatiwnégò. Ale czë na gwës taczégò? Alicjô Szczëpta |
Komentarze wyrażają poglądy ich autorów. Administrator serwisu nie odpowiada za treści w nich zawarte.
Wyróżnienia
Rozpowszechnianie materiałów zamieszczonych w portalu naszekaszuby.pl jest dozwolne z zachowaniem warunków korzystania z treści.
Użycie wykraczające poza te warunki jest zabronione bez pisemnej zgody stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota. Naruszenie tych zasad jest łamaniem prawa.
Wszystkie prawa zastrzeżone. Stowarzyszenie Kaszëbskô Jednota 2001-2024
¤ Regulamin ¤ O Portalu ¤ Kontakt