artykuly-Będargowo
| Będargowo | ||
 |
||
|
Nazwa osady ewoluowała poprzez dzieje. I tak w 150 roku po Chrystusie grecka nazwa brzmiała. Budorgis. Dokument z 1284 roku podaje Baudargoua, 1583 Wedergowo, 1789 Bendargau (niem.) i w 1921 roku Będargowo.Wieś położona jest 6 km na płn.- wsch. od Sianowa. Leży na stokach morenowego wzgórza nad rzeką Dębnicą. W niższych zagłębieniach terenu występują łąki i torfowiska. Gleba jest piaszczysta, gliniasto - piaszczysta i rzadziej gliniasta. Od wielu tysięcy lat miejsce to było zamieszkałe. Na terenie wsi znane są dwa cmentarzyska kultury wschodniopomorskiej sprzed 26 wieków oraz skarb brązowy z okresu Halstatt C, w skład którego wchodziły dwa taśmowe naszyjniki brązowe. W drugim wieku po Chrystusie Ptolemeusz wymienia na szlaku bursztynowym z Italii do Zatoki Wenedzkiej (Gdańskiej) miejscowość Budorgis, wg profesora A. Brucknera miało być to nasze Będargowo pisane po grecku. W Będargowie znajduje się dwuczłonowe grodzisko typu wyżynnego, bardzo korzystnie usytuowane pod względem obronnym. Grodzisko to opolne było czynne w wiekach VII - XI i leży 700 m od aktualnej wsi w kierunku pd. - zach. Położone jest pomiędzy dwoma parowami o bardzo stromych zboczach; jednym z nich płynie rzeka Dębnica, a drugim wpadająca do niej struga. Obiekt ten o kształcie nieregularnego czworoboku o średnicy wnętrza - łącznie z szerokością wału poprzecznego - 84 - 44 m i przedzielony jest na dwie części poprzecznym, wysokim 6 - metrowym wałem oraz słabo zachowaną fosą, której ślady w postaci wgłębienia biegnącego wzdłuż poprzecznego wału widoczne są od strony północnej. Wał poprzeczny dzieli grodzisko na gród i podgrodzie. W grodzie stała wieża. Z racji swego położenia był bardzo trudnodostępny. Obecnie grodzisko jest częściowo zalesione. Znaleziono w nim dużą ilość ceramiki, przęślik gliniany, osełkę kamienną, nieokreślony przedmiot żelazny... W grodzie tym mamy także ślady wczesnośredniowiecznej obróbki drewna. Miało ono zastosowanie głównie w budownictwie. Służyło do wznoszenia wałów obronnych drewniano - ziemnych, czego przykłady mamy na tymże grodzisku. W X wieku znaczenie tego grodu zaczęło maleć. Władza terytorialna przeszła z będargowskiego opola w ręce księcia gdańskiego. Gród opustoszał, a wieś zaczęła się rozwijać w jej aktualnym położeniu. Do XIII wieku pozostanie ona dobrem książęcym. W 1284 roku Mestwin, książe pomorski, wg niektórych podań, nadał to Będargowo rycerzowi Piotrowi synowi komesa Glabuny, który był cześnikiem gdańskim. W 1344 roku wieś tę uzyskali bracia Jakob i Reczen na prawie polskim, a po nich przejęli ją Lewko i Paweł. W 1381 roku Bedargowo należało do komornictwa w Mirachowie. W Gdańskich Tablicach Woskowych widnieje pod rokiem 1400 niejaki Laufke von Bandirgow, a w 1404 Pauel von Bandk, w 1414 roku Woiczech von Bandirgow. W 1417 roku, jak podaje Hirsch, niejaki Nicze von Rutzau, który zwał się stolnikiem, odstąpił mnichom kartuskim majątek będargowski z całym ruchomym dobytkiem w zamian za 400 marek dla siebie i 600 marek dla swego syna Thyma i za dożywotnie utrzymanie dla siebie w klasztorze w Kartuzach. W roku 1418 potwierdził to wielki mistrz krzyżacki Michael Kuchmeister. Rodzinie odmówiono wszelkich praw odwoływania się. Od 1390 roku wieś należała do parafii sianowskiej i jeszcze w 1583 roku wizytator biskupi napisze, że Wedergowo przynależy do kościoła w Sianowie. W 1569 roku król Zygmunt August odnowił przywilej z 1344 roku (braci Jakoba i Reczena) dla właścicieli majątku będargowskiego. Ponownie były to dobra szlacheckie. W 1624 roku Będargowo występuje jako własność Jozuego Jankowskiego z Bolszewa, a w 1682 roku był jeden szlachecki właściciel Donimirski, żyło tu też trzech ogrodników i na Dębnicy stał młyn. Później pojawia się drugi właściciel. W XVIII i XIX wieku majątek należał do Wolskich herbu Stawisz. W 1750 roku urodził się Walenty Wolski syn Aleksandra i Jadwigi z Lewińskich, dziejopisarz z epoki napoleońskiej. Jego młodszy brat Jakob był kanonikiem kapituły chełmińskiej, następny ich brat był kapłanem w zakonie karmelitańskim. Majątek odziedziczył Aleksander - junior. W pozostałą część Będargowa wżenił się Maciej Kczewski - jako trzeci mąż Barbary z Donimierskich. Jednak w 1786 roku zmarł bezdzietnie. Barbara sprzedała swą część Będargowa Aleksandrowi Wolskiemuherbu Półkozic za 12 tys. talarów. Był on także właścicielem Niestępowa, gdzie u niego Barbara zmarła w 1804 roku. W latach 20-tych XIX wieku sprzeda całe Będargowo. W 1789 roku Będargowo jest wymienione jako wieś z 12 zagrodami, folwarkiem i młynem. Po Wolskich właścicielami byli von Zastrow, von Flatow, Celewscy i Treichel. W 1880 roku było już w majątku 7 folwarków. Do ędargowa należały Bagielnica, Będargowski Młyn, Borowiec, Czyściec,Holm, Wiesental i Szopa. Obszar wynosił 1084 ha. Żyło tu 309 katolików i 46 ewangelików (we wsi 131). W 1897 roku majątek podzielono na włości rentowe. W 1910 roku w gromadzie było 109 gospodarstw i 678 mieszkańców. Od połowy XIX wieku w Będargowie była szkoła. Obecnie wieś liczy ponad 500 mieszkańców. Osada Bagielnica vel Badzielnica położona jest na granicy gmin, powiatów i diecezji. Jej mieszkańcy chodzą do kościoła w Sianowie. W Słowniku Geograficznym Państwa Polskiego z 1936 roku czytamy, że "nazwa osady jest topograficzna i pochodzi od bagna. Położona 178 m n.p.m., odległość od miasta powiatowego 30 km na południe, urzędu gminy 9,5 km (Donimierz), poczty Pomieczyno 6,5 km, stacji kolejowej Prokowo 15 km, osada leży w pokrytej mokrymi łąkami dolinie nie nazwanego dopływu Dębnicy. Ludność 23 i 1 robotnik rolny. Budynków mieszkalnych 2 i 2 włościańskie gospodarstwa rolne o łącznym obszarze 36 ha. W 1885 roku żyło na Bagielnicy 11 osób. Zaś w 1921 roku były tu także dwa budynki mieszkalne z 16 ludźmi (po 8 kobiet i mężczyzn). 15 Polaków i 1 Niemiec." Z Czyścca w będargowskiej gromadzie pochodzi, ur. W 1912 roku, Aleksander Arendt, brat Edmunda z Borówca, studiował prawo w Warszawie, gdzie wraz z innymi studentami, jak Komkowskim Robertem z Cieszenia, założyli Stowarzyszenie Przyjaciół Pomorza. Nie jest do końca jasna jego rola jaką pełnił w czasie okupacji hitlerowskiej. Jednak w 1944 roku wylądował w Stutthofie. Po wojnie był działaczem komunistycznym, pełnił funkcję wicestarosty gdańskiego i starosty kościerskiego. Jest to postać zagadkowa i obecna w pomorskiej prasie. |
Komentarze wyrażają poglądy ich autorów. Administrator serwisu nie odpowiada za treści w nich zawarte.
Wyróżnienia
Rozpowszechnianie materiałów zamieszczonych w portalu naszekaszuby.pl jest dozwolne z zachowaniem warunków korzystania z treści.
Użycie wykraczające poza te warunki jest zabronione bez pisemnej zgody stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota. Naruszenie tych zasad jest łamaniem prawa.
Wszystkie prawa zastrzeżone. Stowarzyszenie Kaszëbskô Jednota 2001-2024
¤ Regulamin ¤ O Portalu ¤ Kontakt