artykuly-Trepczyk Jan / Trepczik Jón
| Trepczyk Jan / Trepczik Jón | ||
 |
||
|
Jan Trepczyk, jeden z największych poetów kaszubskich, urodził się 22 paźdiernika 1907 r. na pustkach koło Stryszej Budy w powiecie kartuskim. Zmarł we wrześniu 1989 r.Należał do grupy Zrzeszińców (autorów wydawanego od 1932 r. pisma „Zrzesz Kaszëbskô", do których należeli m.in. Aleksander Labuda, Stefan Bieszk, Jan Rompski, ks. Franciszek Grucza). W jego dorobku znajdują się utwory muzyczne, literackie oraz słownik polsko-kaszubski. Początkowo jego utwory nie były często drukowane. Debiutował przed wojną, w latach 30. Najbardziej znane jego wiersze pochodzą z tomików Mòja Stegna (1970) i Òdecknienié (1977). Bardzo znane są jego pieśni. Wydano trzy ich zbiory: Rodnô Zemia (1974), Mòja chëcz (1978) i Lecë chòrankò (1980). Wiele pieśni popularnych na Kaszubach, jest jego autorstwa, np. Hej mòrze mòrze... czy hymn Klubu Studenckiego Pomorania. W odróżnieniu od większości poetów, pisał wiele o morzu. Teksty J. Trepczyka wykorzystał w latach 2000 - 2001, zespół Chëcz. Zespół, wówczas pod przewodnictwem Michała Piepera, stworzył nową, rockową muzykę do starych, mniej znanych pieśni Mistrza Jana. Jego teksty z powodzeniem dotarły do młodych odbiorców. Największe uznanie należy się Janowi Trepczykowi za tzw. „nowy" hymn kaszubski Zemia Rodnô. Utwór ten jest jakby manifestem odrodzonej kaszubszczyzny, Kaszubów już nie obawiających się wynarodowienia przez Niemców, mogących w swym hymnie pisać po prostu Zemia rodnô - pëszny kaszëbsczi kraju. Hymn jest wizytówką narodu - Kaszubi nie muszą powoływać się na inne strony, miasta i miejsca - tak jak w sztucznie stworzonym przez Feliksa Nowowiejskiego w latach międzywojennych, tzw. Hymnie Kaszubskim Tam gdzie Wisła od Krakowa...* Hymn Zemia Rodnô mówi po prostu o kaszubskiej ziemi i jej umiłowaniu. Zrzeszińcy zwracali wielką uwagę na język. J. Trepczyk nie raz pisał w drukowanych w „Pomeranii" felietonach Domôcy nórcëk, o potrzebie starania się o utrzymanie piękna naszej mowy. Ci, którzy zwracają uwagę na piękno i bogactwo języka kaszubskiego, i dziś korzystają z Trepczykowego Słownika. Rodzina zapamiętała Jana Trepczyka jako tego, który zawsze miał w głowie ta nasze Kaszuby, zawsze o nich mówił i myślał. Mówią: nie doczekał tych dni, które mamy dzisiaj, a tak walczył o kaszubszczyznę, żeby się ona rozwijała. Wielką dla nich zasługą Wuja Trepczyka było to, że używał prawdziwych kaszubskich nazw. Zawsze mówiliśmy truskawczi, a Wuj Trepczyk przyszedł kiedyś i mówi, że to są pòtrôwnice - mówi jego siostrzenica Formela. Okoliczni mieszkańcy też są dumni. Mówią: z tych stron pochodzi aż trzech tak bardzo uczonych Kaszubów: Jan Trepczyk, Aleksander Labuda i Gerard Labuda. Drugi z nich urodził się w Stryszej Budzie, a prof. Gerard Labuda - w pobliżu odległej o 5 km Nowej Huty. ============================================== Jón Trepczik, jeden z nôwikszëch pòétów kaszëbsczich, ùrodzył sã 22. rujana 1907 na pùstkach kòl Strëszi Bùdë w kartësczim kréjzu. Ùmarł w séwnikù 1989. Béł nôleżnikã karna Zrzeszińców, òkóm A. Labùdë, S. Bieszka, J. Rompsczégò czë F. Gruczë. Òstôwił pò se dokôzë mùzyczné, lëteracczé ë słowôrz pòlskò-kaszëbsczi. Na samim zaczątkù nie béł czãsto drëkòwóny. Debiutowôł jesz przed wòjną, w latach 30-ëch. Jegò nôbarżi znóné wiérztë pòchôdają z tomików Mòja Stegna (1970) ë Òdecknienié (1977). Baro znóné są jegò piesni. Òstałë wëdóné trzë ksążczi z jegò piesniama: Rodnô Zemia (1974), Mòja chëcz (1978) ë Lecë chòrankò (1980). Wiele piesniów czãsto spiéwónëch na Kaszëbach òstało napisónëch przez niegò. Na przëmiôr piesń Hej mòrze mòrze..., abò himn Karna Sztudérów Pòmòranijô. Jinaczi jak wikszosc pòétów kaszëbwsczich, wiele pisôł ò mòrzu. Jegò tekstë òstałë wëkòrzistóné ùszłégò rokù przez kapelã Chëcz. Karno, jaczémù jesz przewòdzył Michôł Piéper napisało nową mùzykã do stôrëch, mni znónëch piesniów Méstra Jana, ë zaspiéwało je na rockòwi ôrt. Bëła to wiôlgô zwënéga jegò ùtwórstwa. Jegò tekstë, tak jak chcôł, trôfiłë do młodëch ë ùwidzałë jima sã. Nôwikszą pòczëstnosc dostôwô jakò autór tak zwónégò „nowégò” himnu kaszëbsczégò Zemia Rodnô. Nen dokôz je to jakbë manifest nowi kaszëbiznë, Kaszëbów jaczi ni mùszą bac sã wënarodowieniô przez Miemców ë mògą we swòjim himnie napisac: Zemia rodnô - pëszny kaszëbsczi kraju. Himn kòżdgò nôrodu je jegò wizytny biliet - Kaszëbi ni mùszą pòwòłëwac sã w himnie na cëzé stronë, gardë ë cëzé môle ë pisac: Tam dze Wisła òd Krakòwa... Temù w himnie je blós ò kaszëbsczi zemi ë ò ùmiłowanim ji. Zrzeszińcë mielë wiôlgą starã ò jãzëk, ò pëszną kaszëbiznã. Sóm Trepczik pisôł nie rôz we felietónach Domôcy nórcëk drëkòwónëch òd 1969 rokù w Pomerani ò starze, jaką je nót miec ò snôżotã naju mòwë. Terô téż do jegò Słowôrza zazérają przede wszëtczim ti, jaczi téż mają dejã piãknégò ë bògatëgò jãzëka kaszëbsczégò. Dôlszô rodzëna Trepczika, jakô terô mieszkô w jegò dôwnym dodomie wdôrzi gò jakò tegò, co wiedno w głowie miôł te nasze Kaszëbë, wiedno ò nich gôdôł i mëslôł. Mówią: niedożdôł tich dni - jaczé są terô, a tak biôtkòwôł ò kaszëbiznã, żebë ta sã rozwija. Czéjbë terô żił, téjbë sã cesził. Wedle nich wiôlgą zasłëgą Ùje Trepczika - jak na niegò gôdają - bëło to że gôdôł jak niechterné rzeczë sã tak richtig pò kaszëbskù nazéwają. Wiedno më gôdelë truskawczi, a Ùja Trepczik przëszedł rôz i gôdô, że to są pòtrôwnice - gôdô Fòrmela, jegò sostrzónka. Mieszkańcë òkòlégò są téż baro bùszni. Gôdają: z tich strón pòchôdô jaż trzech tak baro ùczałëch Kaszëbów: Jón Trepczik, Aleksander Labuda ë Gerard Labùda. Drëdżi z nych ùrodzył sã we Strëszi Bùdze, a prof. Gerard Labùda - kòl Nowi Hëtë - kòl 5 czilométrów dali. ============================================== * Pieśń „Tam gdzie Wisła od Krakowa..." pochodzi z żartobliwego poematu Hieronima Derdowskiego „O panu Czorlińsczim co do Pucka po sece jachoł". Treścią Marsza Kaszubskiego, śpiewanego na melodię Mazurka Dąbrowskiego, jest wspólna walka Polaków i Kaszubów przeciw Niemcom. Na dźwięk Marsza śpiewanego przez tytułowego bohatera, stary i ślepy koń, który kiedyś służył w polskim wojsku, odzyskuje na chwilę dawne siły. W latach międzywojennych Feliks Nowowiejski napisał dla Marsza swoją melodię, dał tytuł „Hymn Kaszubski" i w tej formie pieśń przyjęła się jako świadectwo polsko-kaszubskiego oporu przeciw germanizacji. (S.G.) |
Komentarze wyrażają poglądy ich autorów. Administrator serwisu nie odpowiada za treści w nich zawarte.
Wyróżnienia
Rozpowszechnianie materiałów zamieszczonych w portalu naszekaszuby.pl jest dozwolne z zachowaniem warunków korzystania z treści.
Użycie wykraczające poza te warunki jest zabronione bez pisemnej zgody stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota. Naruszenie tych zasad jest łamaniem prawa.
Wszystkie prawa zastrzeżone. Stowarzyszenie Kaszëbskô Jednota 2001-2023
¤ Regulamin ¤ O Portalu ¤ Kontakt