artykuly-Kaszubska pisownia w komputerach
Losowe zdjęcie
co to jest?
Pomerania
Wygląd strony

(2 skórki)
Kaszubska pisownia w komputerach
Author: zkpadmin (admin at zk-p dot pl)
Published: 04.02.2007
Rating 6.34
Votes: 38
Read: 38515 times
Article Size: 8.57 KB

Printer Friendly Page Tell a Friend

Przystosowanie systemów informatycznych do języka kaszubskiego wymagało rozwiązania dwóch kluczowych kwestii:



  • określenia kodowania kaszubskich tzw. "znaków narodowych" 

  • ustalenia układu klawiatury - kombinacji klawiszy, przy pomocy których będzie można uzyskiwać kaszubskie znaki


Pierwsze prace nad przystosowaniem komputerów do pisania na nich tekstów kaszubskojęzycznych były prowadzone w latach 1993 - 1994. W roku 2002 stworzony został pierwszy kaszubskojęzyczny edytor KaszEd. W trakcie prac nad stworzeniem tego edytora dopracowano i zatwierdzono niżej opisany standard uzyskiwania kaszubskich znaków:



Kaszubska strona kodowa


Stosowana od 1996 r. pisownia zawiera 11 znaków narodowych: ã, ą, é, ë, ł, ń, ò, ó, ô, ù, ż. Przy kodowaniu znaków kaszubskich istotnym zagadnieniem jest fakt, że część znaków (ą, é, ë, ł, ń, ó, ô, ż) jest zawartych w zestawach środkowoeuropejskich, część (ã, é, ë, ò, ó, ô, ù) w zestawach zachodnioeuropejskich. 8-bitowe strony kodowe (np. ISO 8859-2 i ISO 8859-1) nie dają zatem możliwości uzyskania wszystkich kaszubskich znaków. Z tego powodu do kodowania kaszubskich znaków przyjęto standard Unicode UTF-8, kodujący znaki przy użyciu 2 bajtów. Unikod jest wewnętrznym standardem powszechnie używanych systemów operacyjnych, w tym najnowszych wersji systemów Windows i Linux.

W kodzie HTML można ponadto zapisywać kaszubskie znaki przy użyciu kodów opisowych, tzw. Alt-kodów.

Otwartą pozostaje kwestia, czy kaszubska strona kodowa powinna zawierać wyłącznie znaki stosowane w pisowni kaszubskiej, czy też powinna zawierać wszystkie znaki kaszubskie i polskie. Zdaniem zwolenników umieszczenia znaków wyłącznie kaszubskich, kaszubska strona kodowa dotyczy wyłącznie języka kaszubskiego i nie ma potrzeby łączyć jej z innymi językami. Zwolennicy włączenia do kaszubskiej strony kodowej również polskich znaków zwracają uwagę, że język kaszubski funkcjonuje w otoczeniu polskojęzycznym i zdecydowana większość piszących po kaszubsku pisze również po polsku, dlatego praktyczniej będzie dostarczyć jedno rozwiązanie umożliwiające pisanie w obu językach, takie rozwiązanie może ponadto lepiej służyć promocji kaszubszczyzny w środowisku polskojęzycznym.


Układ klawiatury kaszubskiej


Przedstawione poniżej kombinacje klawiszy przyjęto kierując się następującymi wytycznymi:
  • kaszubskie znaki powinny być uzyskiwane przy pomocy kombinacji Alt-klawisz, stanowiąc de facto rozszerzenie polskiej klawiatury programisty

  • kaszubskie znaki nie powinny kolidować z polskimi znakami na klawiaturze programisty

  • kaszubskie znaki powinny być uzyskiwane przy użyciu klawiszy leżących (na klawiaturze qwerty) blisko liter podstawowych dla tych znaków (czyli a, e, o, u).



  • Wymogi te spełniono przyjmując rozwiązanie przedstawione w poniższej tabeli. Wyjasnić należy, że znakowi ù przypisano kombinację Alt-j, gdyż pod kombinacją Alt-u znajduje się symbol euro.

    Jako wzorcowa implementacja kaszubskiej strony kodowej, w 2002 r. opracowany został edytor KaszEd, będący równocześnie pierwszym kaszubskojęzycznym programem.

    Łączna strona kodowa kaszubska i polska wraz z kombinacjami klawiszy



    Znak

    Alt-kod
    HTML 4

    Unicode

    Kombinacja klawiszy

    dziesiętnie

    szesnastkowo
    Ą 260 0104 Alt-A
    ą 261 0105 Alt-a
    Ã Atilde 195 00C3 Alt-Q
    ã atilde 227 00E3 Alt-q
    Ć 262 0106 Alt-C
    ć 263 0107 Alt-c
    É Eacute 201 00C9 Alt-W
    é eacute 233 00E9 Alt-w
    Ë Euml 203 00CB Alt-R
    ë euml 235 00EB Alt-r
    Ę 280 0118 Alt-E
    ę 281 0119 Alt-e
    Ł 321 0141 Alt-L
    ł 322 0142 Alt-l
    Ń 323 0143 Alt-N
    ń 324 0144 Alt-n
    Ò Ograve 210 00D2 Alt-I
    ò ograve 242 00F2 Alt-i
    Ó Oacute 211 00D3 Alt-O
    ó oacute 243 00F3 Alt-o
    Ô Ocirc 212 00D4 Alt-P
    ô ocirc 244 00F4 Alt-p
    Ś 346 015A Alt-S
    ś 347 015B Alt-s
    Ù Ugrave 217 00D9 Alt-J
    ù ugrave 249 00F9 Alt-j
    Ź 377 0179 Alt-X
    ź 378 017A Alt-x
    Ż 379 017B Alt-Z
    ż 380 017C Alt-z



    W kodzie HTML znak można uzyskać pisząc jego kod w postaci &nazwa; lub &#kod. Np. słowo "kòdowónié" można w kodzie HTML zapisać kòdowónié lub k&242;dowónié..


    Kod języka kaszubskiego


    Jeśli gdzieś zachodzi potrzeba zaznaczenia, że tekst jest kaszubskojęzyczny, należy używać oznaczenia CSB - kodu języka kaszubskiego wg normy ISO 639-2.

    Zobacz również


    http://www.naszekaszuby.pl/modules/mydownloads/visit.php?lid=2
    Sterownik jednolitej polsko-kaszubskiej klawiatury pod Ms Windows 2000, XP
    http://www.kaszubia.com/?q=komputre/klawiatura/csb
    Wyodrębniona kaszubska klawiatura Marka Kwidzińskiego, przyjęta przez Kaszëbsczé Karno Dolmaczów Linuksa
    http://kaszed.zk-p.pl
    strona pierwszego kaszubskiego edytora KaszEd
    www.unicode.org
    Oficjalna strona standardu Unicode
    www.w3.org
    Oficjalna strona protokołu HTML


    Related Articles:

  • 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
    Komentarze wyrażają poglądy ich autorów. Administrator serwisu nie odpowiada za treści w nich zawarte.

    Wysłane przez: Wątek
    GDUNSKeKASZEBE
    Wysłano:: 26.1.2011 13:56  Zaktualizowany: 27.1.2011 10:46
    Współtworzę ten serwis
    Zarejestrowany: 22.1.2011
    z:
    Wiadomości: 119
     ...CH
    CHODZI O "OLO BOLO"




    xd

    Wysłane przez: Wątek
    GDUNSKeKASZEBE
    Wysłano:: 26.1.2011 13:55  Zaktualizowany: 26.1.2011 13:55
    Współtworzę ten serwis
    Zarejestrowany: 22.1.2011
    z:
    Wiadomości: 119
     KASZEBE !!! GDUNSK !!!
    No i oczywiście statystyczny polak. wy Nas nigdy nie zaakceptujecie, dlatego Kaszuby powinny otrzymać pełną autonomię, właczmy Bory Tucholskie, Kociewie i kaszubski dialekt i walczmy w taki sposób, żeby wyjść na ulice. polacy nigdy Kaszubów nie akceptowali nie jest to nie wiadomo jaki rasizm ale prawie każdy polak ma złe zdanie o Kaszubach...
    ( gg mam na profilu więc jeśli ktoś chce może ze mną na ten temat popisać, już szystko mam przemyślane

    Wysłane przez: Wątek
    Warszk
    Wysłano:: 3.2.2007 5:21  Zaktualizowany: 3.2.2007 5:21
    Stały bywalec
    Zarejestrowany: 31.3.2006
    z: Rëmiô
    Wiadomości: 43
     Promocja kaszubszczyzny...
    (...)takie rozwiązanie może ponadto lepiej służyć promocji kaszubszczyzny w środowisku polskojęzycznym.(...)

    hmmm, a w jaki sposób możliwość wprowadzenia znaków może służyć promocji kaszubszczyzny w środowisku polskojęzycznym? Przeceniasz chyba atrakcyjność pisania w języku kaszubskim w przypadku osoby, która nie jest kaszubskojęzyczna... Poza tym argument ten można zastosować w przypadku obu rozwiązań - jest tak enigmatyczny, że pasuje wszędzie

    Wydaje mi się, że taka promocja, o której wspominasz, to możliwość zapoznania się z językiem w internecie: zobaczenie różnic w stosunku do polszczyzny (np. dzięki tłumaczeniom, których de facto jest jak na lekarstwo), podręczniki do nauki języka (na dobrą sprawę oprócz jednego niedokończonego w Wikibooks nie ma żadnego), itp. sprawy za które polskojęzyczny użytkownik nie będzie musiał zapłacić (po co mam wydawać 20zł czy więcej na książkę, z której i tak wiele nie zrozumiem?). Inny sposób na promocję to wyjście z działaniami do ludzi. Dużo osób zainteresowało się kaszubskojęzycznymi projektami dzięki krótkiemu artykułowi w GW, co odzwierciedla się w ilości trafień na te strony w porównaniu z poprzednią "stagnacją". Ile osób z tych co już znają język kaszubski trafia na takie strony? Ile takich osób, które mają już jedno czy drugie rozwiązanie zainstalowane na swoich komputerach tworzy takie strony/artykuły? Ilu osobom przyjdzie do głowy poznać język kaszubski jeżeli naciśnie mniej lub bardziej przypadkowo kombinację Alt+Q i pokaże mu się ã? Samo rozwiązanie w jaki sposób wprowadzać znaki niewiele zmieni w dziedzinie promocji języka. Do tego potrzeba jest jeszcze chęci samych (kaszubskojęzycznych) użytkowników a o to ciężko...

    Wysłane przez: Wątek
    Olo bolo
    Wysłano:: 24.6.2009 18:15  Zaktualizowany: 24.6.2009 18:15
     Re: Promocja kaszubszczyzny...
    Kaszubi nie potrafią porządnie pisać a co dopiero obsługiwać komputer. Śmiech.

    Wysłane przez: Wątek
    dino888
    Wysłano:: 24.6.2009 18:59  Zaktualizowany: 24.6.2009 18:59
    Współtworzę ten serwis
    Zarejestrowany: 4.2.2007
    z: Lëzëno
    Wiadomości: 103
     Re: Promocja kaszubszczyzny...
    Czy ktos sie smieje?
    Słuchaj Polaku, ten portal to portal kaszubski, jego tworzenie oraz wzbogacanie, udziealanie sie na forum, itp. wymaga umiejetnosci pisania i posługiwania sie komputerem. A to nie kosmici tworzą te strone. Smiech.
    Wyróżnienia
    Medal Stolema 2005   Open Directory Cool Site   Skra Ormuzdowa 2002