Paweł Szefka przedstawia kosedra jako rodowy, reprezentacyjny taniec. Kosederem rozpoczynano każdą poważną uroczystość, w pierwszych parach zawsze tańczyły najszacowniejsze osoby. Starzy Kaszubi mawiali, że dopóki będzie się tańczyło Kosédera, będzie można mówić że istnieją Kaszubi. Każdy Kaszuba powinien znać Kosedera jak pacierz, zaś dom, w którym uroczystość odbyła się bez Kosedera traktowano jako wyobcowany. Można rolę Kosedera przyrównać do polskiego poloneza.
Wg Szefki nazwa tańca pochodzi od słów kosej, kuszej, kuszaj, znanych jeszcze w II połowie XIX w. i oznaczających ucztę rodową, stanową, cechową, czyli używając dzisiejszych słów - bankiet (podobieństwo z rosyjskim słowem "kuszać" może wskazywać, że na owych bankietach nie brakowało jedzenia). Natomiast autorzy książki "Polska pieśń i muzyka ludowa. Kaszuby" przypuszczają, że koseder jest echem popularnych niegdyś w Europie tańców szkockich, które w Polsce rozpowszechniły się pod jako szoty, szocze (od Schottisch) lub jako kosesy, kosedry (od écossaise).
Żywe tempo nadaje tańcowi radosny charakter, ale koseder zawsze jest tańczony poważnie, nigdy groteskowo czy wulgarnie. Najstarsze opisy przypominają chodzonego, tańczonego u Słowian bałkańskich. Z czasem, aby ożywić jednostajny krok, poszczególne układy zaczęto przeplatać poleczką.
O popularności tańca świadczy wielość wariantów melodii i słów. Poniżej przedstawiona jest typowa melodia i 3 wersje piosenki.
| Të z Dargoléwa jes dzéwczã co przëchòdzysz tù we żniwa, a jô chłopôk jem ze Strzépcza, lepszëch òd nas tù dzys nié mô.
Hej muzëczkò, żëwô grôj, të na basu pòmôgôj, hej, chto młody, jidze w tuńc, jaż zabawë bãdze kùńc.
| Jachôł Bela z fùrą sana i wpôd w wòdã pò kòlana. A miôł Bëla dobrą białkã, zgòtowôła mù dwa jajka.
A ten Bëla, dobry dżôd, òba jajka smôcznié zjôd. A ten Bëla taczi dżôd żebë jesz dwie kòpë zjôd.
| Naszô wies sã dzis weseli, bò sã gbùrzë pògòdzelë. Terô wszëscë pòjednóny Zarô razem pójdą w tónë.
Rżnji, mùzëczkò, głosno rżnji, a të Ankò ze mną pij, Hej, sąsedzë, bjôj le w tùńc, bò ju wszetczich zwadów kùńc.
|
|