Kaszuby w encyklopediachDate: 21.09.2004
Section: Źródła | Encyklopedja Powszechna Wydawnictwa Gutenberga
Kaszubi, potomkowie dawnych Pomorzan, zajmują wybrzeża Bałtyku od Gdańska po granice zach. Pomorza, przyczem większe skupienia ich znajdują się w okolicach Pucka, Kartuz, Wejherowa i Chojnic (razem ok. 140.000). Język ich zajmuje miejsce pośrednie między polskim a połabskim, przyczem mowę dzisiejszą K. większość uczonych uważa za na rzecze polskie ze szzcątkami mowy wymarłych Pomorzan. Wzrostu średniego, szatyni o jasnych oczach, są krótkogłowcami; czaszki mają wysokie, czoło i nos wąski, twarz niską Wyróżbnić wśród nich można dwa typy niższy, bardziej krępy, mocniejszej budowy, przypominający więcyej typy ludzności Polski płd. i wyższy, o budowie wiotkiej, jasniejszych włosach, mniej krótkogłowy, o twarzy dłuższej i węższym nosie, wykazujący pierwiastki rasy płn. K. zajmują się przeważnie rybactwem i rolnictwem; stary ich strój (kobiety nosiły fałdziste suknie w kwiaty, bluzki, barwne chustki i czepki, męzczyźni czapki futrzane, długie kapoty i buty), dziś już zanikł. Przechowały się jednak stare zwyczaje, zdobnictwo, charakterystyczne szczytowe zakończenia dachów chat. Za czasów zaboru pruskiego K. ulegli silnym wpływom germanizacji. Dziś ślady jej powoli zanikają, a wraca poczucie przynależności narodowej do Polski.
(Kaszubi, t. 7 s. 209)
-----
Grupa pomorska jest produktem wiekowej polonizacji dawnej ludności pomorskiej, a więc ludności słowiańskiej, stanowiącej pod względem językowo-etnicznym przejście pomiędzy ludnością polską, a grupami zachodniosłowiańskiemi, niegdyś zajmującemi szerokie przestrzenie dzisiejszych [1931 r.] Niemiec wschodnich, w ciągu wieków zupełnie wytępionemi. Wpływy polskie, idące czy to od Wielkopolski, czy też drogą Wisły z Polski centralnej, doprowadziły do włączenia tych ziem w ogólno-polski organizm; ślady dawnej odrębności plemiennej zachowali jeszcze Kaszubi i wymierający doszczętnie w naszych czasach Słowińcy (nad Jeziorem Łebskiem).
Pomorzanie. 1. Słowińcy - 2. Kaszubi (Kabatkowie. Rybacy. Kaszubi północni. Kaszubi południowi). - 3. Grupy posrednie (Kociewiacy. Chełminiacy. Dobrzyniacy. Lubawiacy. Malborzanie. Warmijacy. Grupy lesne: Borowiacy Tucholscy, Lasacy).
(tom 13 Polska - Etnografja, s. 28-29)
|
|