Archeologia Kaszubszczyzny - cz. 3Date: 11.10.2011
Section: Archeologia | Pierwsi rolnicy i hodowcy. Początki gospodarki wytwórczej
Po wyczerpaniu się dość łatwych sposobów wykorzystywania środowiska przyrodniczego społeczeństwa, czy może poprawniej – populacje pradziejowe zostały zmuszone do zmiany dotychczasowych metod gospodarowania. W części drugiej wspominałem o takim modelu życia, który tylko korzystał ze środowiska. Może ten model się wyczerpał, może zaważyły zmiany klimatyczne, może stał za tym wzrost liczby ludności, który mógł być wyzwaniem do innego działania gospodarczego. A może wszystkie te czynniki spowodowały zmiany, które po raz pierwszy dokonały się poza naszym kontynentem.
Warto wspomnieć, że proces „udomowienia” roślin rozpoczął się na szeroko pojętym Bliskim Wschodzie w VIII i VII tysiącleciu p.n.e. Najkrócej rzecz ujmując, polegało to na udomowieniu odpowiednich traw czyli przejściu od ich zbierania do stopniowo przeważającego wysiewu. Dotyczy to w pierwszym rzędzie najstarszych zbóż – samopszy (pszenicy jednorzędowej), płaskurki (pszenicy dwurzędowej) i jęczmienia dwurzędowego. Przez Azję Mniejszą i Półwysep Bałkański umiejętność ta przeniknęła na pozostałe tereny naszego kontynentu.
U schyłku VI tysiąclecia p.n.e. pierwsze grupy rolników pojawiają się w Polsce północnej przychodząc z wcześniej zasiedlonych Kujaw. Myliłby się ten, kto by przypuszczał, że cały ten obszar pokryty został stanowiskami archeologicznymi wczesnorolniczymi. Wybierali oni przede wszystkim urodzajne ziemie, a PT forumowicze doskonale wiedzą, jak „urodzajna” jest ziemia kaszubska. Rzecz jasna uogólniam, ale zdecydowanie dominują tutaj słabe gleby bielicowe, na których w czasach współczesnych uprawia się przede wszystkim ziemniaki i żyto a pozostałe tereny są pokryte monokulturą mało wymagającej sosny. Najwcześniej zostają zasiedlone rejony Ziemi Pyrzyckiej i Pojezierza Starogardzkiego (Kociewie). Niestety, ziemia kaszubska była dość konsekwentnie omijana przez wędrujące z Kujaw i ziemi chełmińskiej gromady ludzkie. Rejestruje się tylko pojedyncze znaleziska, co należy wiązać z szybkim przejściem dalej na północ. Nie skusił ich piękny krajobraz, dla pierwszych rolników nie był on magnesem. Zachwycił ich tylko brzeg morski. I tylko tam dysponujemy śladami pobytu pierwszych hodowców i rybaków, w mniejszym stopniu rolników. Łowili ryby morskie i słodkowodne, polowali na foki, wtedy jeszcze licznie występujące na południowych akwenach Bałtyku. Osłonino i Rzucewo leżące nad Zatoką Pucką dostarczyły w wyniku badań archeologicznych (w przypadku Rzucewa sięgających XIX w.) wielu informacji o najstarszych społecznościach, które posiadły jeszcze jedną ważną umiejętność - lepili i wypalali gliniane naczynia. A jak wspaniale potrafili je zdobić. Eksploatowali także i poddawali obróbce bursztyn.
Dzieje się to wszystko już w początkach II tysiąclecia p.n.e. (1800 – 1700 p.n.e.) kiedy na pozostałych ziemiach Polski rolnictwo i hodowla rozwijają się w najlepsze. Kaszuby zaś pozostają wciąż marginesem. Zaludnią się one dopiero wtedy, kiedy znajomość lepszej uprawy ziemi, a co za tym idzie doskonalszych narzędzi, przybierze już taką postać, że kaszubskie piaski przestaną być straszne. Jeszcze trochę cierpliwości.
|
|