CSB - miedzynarodowe oznaczenie języka kaszubskiegoDate: 17.12.2007
Section: CSB (ISO-639-2) | 19 maja, na wniosek serwisu internetowego Zasoby Kaszubsko-Pomorskie, Biblioteka Kongresu USA przydzieliła językowi kaszubskiemu oznaczenie „CSB”, odtąd stanowiące międzynarodowy kod tego języka według normy ISO 639. Biblioteka Kongresu jest delegowana przez Międzynarodową Organizację Standaryzacyjną (ISO) do prowadzenia rejestru trzyliterowych kodów języków (tzw. Alpha-3) w ramach normy ISO 639-2. Przydzielenie międzynarodowego kodu ma przede wszystkim znaczenie techniczne dla systemów klasyfikacji dokumentów, ale oprócz tego wskazuje na poważny status języka kaszubskiego. Podobnie jak tablica z tekstem modlitwy „Ojcze Nasz” w Jerozolimie pokazuje, że Bóg rozumie po kaszubsku, tak trzy litery „CSB” mówią, że język kaszubski jest pełnoprawnym środkiem wymiany informacji we współczesnym świecie.
Standaryzacja nazw i oznaczeń jest konieczna wszędzie tam, gdzie dochodzi do międzynarodowych kontaktów i wymiany informacji. Ustalenie oznaczeń języków zostało wymuszone pierwotnie przez bibliotekarstwo i archiwistykę – dziedziny, w których konieczne było systematyzowanie dokumentów napisanych w różnych językach. Norma ISO 639 powstała w pierwszym rzędzie na użytek tych dziedzin. Jednak wprowadzone w niej oznaczenia są przeznaczone do użycia wszędzie tam, gdzie zachodzi potrzeba użycia jednolitej, skróconej nazwy języka (bądź – jeśli istnieje – związanej z nim narodowości). Ustandaryzowanie oznaczenia języka kaszubskiego będzie szczególnie przydatne do katalogowania i wyszukiwania dokumentów kaszubskojęzycznych takich jak choćby strony internetowe.
Pierwsze znane mi kodowe oznaczenie języka kaszubskiego zostało użyte w 1994 r. w tzw. „KS-fontach” – czcionkach zawierających wszystkie kaszubskie znaki, przygotowanych przeze mnie na użytek miesięcznika „Pomerania” (czcionek tych do dziś jeszcze używa tłumacz Nowego Testamentu E. Gołąbek). W międzyczasie pojawiło się w użyciu sporo innych oznaczeń (KA, CS itp.), tworzonych samodzielnie przez różnych autorów. Problemy wynikające z tej sytuacji stały się istotne podczas prac nad edytorem KaszEd. Twórcy tego programu byli wyczuleni na kwestie standaryzacji, gdyż wiązały się one z tak istotnymi sprawami jak kodowanie kaszubskich znaków czy układ klawiatury. Kaszubską stronę kodową i układ klawiatury można było w pełni zdefiniować w ramach wewnętrznej dyskusji (informacje o tym dostępne są na stronie www.zk-p.pl/komputery). Wewnętrzne ustalenie jednak nie wystarcza do określenia kodu języka, gdyż tak przyjęty kod mógłby kolidować (teraz lub w przyszłości) z kodem innego języka. Oznaczenie języka musi zostać zatwierdzone przez powszechnie uznaną instytucję międzynarodową.
Oznaczenia języków, narodów, państw są normowane przez Międzynarodową Organizację Standaryzacyjną (ISO – International Organization for Standarization). Oznaczenia języków określa norma ISO 639. Norma ta wyróżnia kody dwuliterowe (Alpa-2, ISO 639-1) i trzyliterowe (Alpha-3, ISO 639-2). Kody trzyliterowe są przydzielane wszystkim językom, w których zostało stworzone co najmniej 50 dokumentów będących w posiadaniu od 1 do 5 instytucji. Kody dwuliterowe zarezerwowane są dla dużych języków, wymogi przydzielenia kodu Alpha-2 są rygorystyczne i obejmują m.in. udokumentowanie użycie języka w różnych specjalistycznych dziedzinach (nauce, technice, życiu społecznym), istnienia dużego zasobu słownictwa i literatury fachowej oraz powszechnie uznanej instytucji normującej język. Języki posiadające kod dwuliterowy posiadają również kod trzyliterowy.
Język kaszubski już wcześniej był wymieniony w normie ISO 639-2. Był mu przydzielony kod „inne języki słowiańskie” – SLA. Na początku 2003 r. do komisji rejestracyjnej normy ISO 639-2 został przeze mnie złożony wniosek o przydzielenie językowi kaszubskiemu samodzielnego kodu trzyliterowego.
Wymienienie 50 dokumentów kaszubskojęzycznych nie stanowi problemu. Ze względów praktycznych i prestiżowych do wniosku został dołączony wykaz pozycji ze zbioru biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego – instytucji, która staje się ośrodkiem normalizacji języka kaszubskiego. Przedstawiamy przygotowany przez Pawła Szczyptę wykaz.
19 maja 2003 r. dla języka kaszubskiego został zatwierdzony kod CSB. Powinien być on używany wszędzie tam, gdzie potrzebne jest skrótowe oznaczenie języka kaszubskiego lub Kaszubów – na stronach internetowych, na wykazach etnicznych, w katalogach bibliotecznych. Zachęcamy do jak najszerszego rozpowszechniania informacji o międzynarodowym oznaczeniu języka kaszubskiego. Przyznanie tego kodu jest niezbyt spektakularnym, ale istotnym etapem rozwoju nowoczesnej kaszubszczyzny. Oficjalną informację o kodzie CSB można znaleźć na stronach Biblioteki Kongresu USA http://www.loc.gov/standards/iso639-2 .
|
|