Cmentarzysko stanowi atrakcję gminy Malechowo, z powodzeniem zagospodarowaną przez stowarzyszenie "Mała Ojczyzna" z Borkowa. Drogowskazy do "megalitu" widoczne są w 4 miejscach na trasie Szczenin - Gdynia, dojazd jest dobrze oznakowany. Stowarzyszenie eksploatuje tematykę archeologiczną tworząc modele i nawiąznia do dawnych obiektów (grobowców, kurhanów, pieców, szałasów...) i organizując festyny archeologiczne. Ciekawostką jest mapa świata ułożona z kamieni, do oglądania której wybudowano specjalną platformę. Inicjatywa mieszkańców małej miejscowości położonej w głębi po-PGR-owskich obszarów, zasługuje na uznanie i poparcie. Można jedynie mieć zastrzeżenia do jakości prezentowanej informacji: wyeksponowane są jedynie 2 spośród 4 grobowców megalitycznych i żaden spośród co najmniej 4 kurhanów, treść wystawionych tablic jest nieścisła i myląca. Informacje podane poniżej uzyskałem od Krzysztofa Gorczycy, pracownika Muzeum Okręgowego w Koninie, autora pracy "Obrządek pogrzebowy ludności kultury pucharów lejkowatych na Pomorzu". Stan bieżący podaję na podstawie własnej obserwacji.
Więcej zdjęć - zobacz.
G - dolmen i grobowce prostokątne K - kurhany]
Grobowiec 1 - komorowy (dolmen), składa się z 12 kamieni w obstawie i 4 przykrywających. Forma grobowca wskazuje na kulturę amfor kulistych (ok. 2500 pne). Pierwotny pochówek zniszczony późniejszym wkopem ludności kultury pomorskiej (ok. 700 pne). Badania 1934 r. E. Sprockhoff.
Grobowiec 2 - prostokątny, orientowany wschód - zachód, 31x11 m. We wschodniej części zwarte ugrupowanie kamieni o dużej miąższości, brak danych o badaniach. Droga niemal wchodzi w obszar grobowca, oprócz oryginalnych kamieni widoczny gruz betonowy i, na szczęście nieliczne, śmieci.
Grobowiec 3 - prostokątny, orientowany wschód - zachód, wymiary 29x9m. Od zachodu (od strony łąki) większe głazy w obstawie - czoło grobowca. Pod nasypem w zachodu części, koliste obwarowanie kamienne, obok którego znaleziono fragmenty naczyń kultury pucharów lejkowatych o cechach grupy północnej, siekierkę krzemienną i siekierkę kamienną. Kości nie zachowały się. Na podstawie ceramiki obiekt można datować tylko ogólnie na połowę III tysiąclecia p.n.e. Badania W. Boege 1939. Grobowiec zagospodarowany - ogrodzony, uzupełniona obstawa.
Grobowiec 4 - prostokątny, orientowany WE, już w latach 30. silnie zniszczony, obecnie zupełnie nieczytelny w terenie, znajdował się kilkadziesiąt metrów na E od grobowca nr 1, nie badany. W okolicach miejsca zaznaczonego na planie (na skraju lasu, u nasady tarasu obejmowanego przez dolinki źródliskowe) widoczna grupa kamieni, w największym z nich wydrążony otwór, być może przygotowujący kamień do rozłupania (w otwór wkładano kołek z suchego drewna i zalewano wodą - pęczniejące drewno rozsadzało kamień). Gospodarze terenu, pewnie nieświadomi, postawili w tym miejscu wychodek.
K1 - K5 - kurhany kultury łużyckiej, słabo widoczne w terenie. W ich środku widoczne wklęśnięcia - być może ślad eksploracji. Kurhany 1 - 4 zaznaczone na planie Sprockhoffa, kurhan 5 domniemany (moja obserwacja).
Literatura:
Krzysztof Gorczyca, Obrządek pogrzebowy ludności kultury pucharów lejkowatych na Pomorzu, Słupsk-Poznań 1976, mps pracy mgr w KA UAM w Poznaniu
O. Kunkel, Forschungbericht, Urgeschichte, "Baltische Studien", Neue Folge, t.42:1940, s.171
D. von Kleist, Die urgeschichtlichen Funde des Kreises Schlawe, "3. Beiheft zum Atlas der Urgeschichte", Hamburg 1955, s.10, 24
E. Sprockhoff, Über einige in Pommern in den 30-er Jahren usgegrabene Megalithgräber, "10. Beiheft zum Atlas der Urgeschichte", Hamburg 1964, tabl. 62
E. Sprockhoff, Atlas der Megalithgräber Deutschlands, t. 2, Bonn 1967, s. 98
K. Siuchniński, Klasyfikacja czasoprzestrzenna kultur neolitycznych Pomorza Zachodniego, (część katalogowa), Szczecin 1969, s. 26-27
|