Europejska Karta Języków Regionalnych lub MniejszościowychDate: 18.12.2003 Section: Akty | Preambuła Państwa członkowie Rady Europy, sygnatariusze niniejszej Karty,
zważywszy, że celem Rady Europy jest uzyskanie większej jedności między jej członkami, a w szczególności zabezpieczenie i urzeczywistnienie ideałów i zasad, które stanowią ich wspólne dziedzictwo;
zważywszy, że ochrona historycznych języków regionalnych lub mniejszościowych Europy, spośród których niektórym grozi całkowite wyginięcie, przyczynia się do utrzymania i rozwoju kulturowego bogactwa i tradycji Europy,
zważywszy, że prawo do używania języka regionalnego bądź mniejszościowego w życiu prywatnym i publicznym stanowi prawo niezbywalne, zgodnie z zasadami zawartymi w Międzynarodowej Umowie o Prawach Obywatelskich i Politycznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, i zgodnie z duchem Konwencji Rady Europy o Ochronie Podstawowych Wolności Człowieka;
uwzględniając pracę wykonaną w KBWE, a w szczególności Postanowienie Końcowe z Helsinek z 1975 roku oraz Dokument Spotkania w Kopenhadze z 1990 roku;
podkreślając wartość wielokulturowości i wielojęzyczności i uznając, że ochrona języków regionalnych bądź mniejszościowych i poparcie dla nich, nie powinny przebiegać ze szkodą dla języków oficjalnych i potrzeby ich poznawania;
rozumiejąc, że ochrona i promocja języków regionalnych bądź mniejszościowych w różnych krajach i regionach Europy stanowi ważny wkład w budowę Europy opartej na zasadach demokracji i różnorodności kulturowej, w ramach suwerenności narodowej i integralności terytorialnej;
uwzględniając specyficzne warunki i tradycje historyczne w różnych regionach Państw Europejskich,
uzgodniły co następuje:
Część I - Postanowienia ogólne
Artykuł 1- Definicje
Dla celów niniejszej Karty:
a. "języki regionalne lub mniejszościowe" oznaczają języki które są:
I. tradycyjnie używane na określonym terytorium Państwa, przez obywateli tego Państwa, tworzących grupę mniejszą liczebnie od pozostałej części ludności tego Państwa; i
II. różne od oficjalnego języka(języków) tego Państwa;
nie obejmuje to ani dialektów języka (języków) oficjalnego tego Państwa, ani języków emigrantów;
b. "terytorium, na którym używany jest język regionalny lub mniejszościowy" oznacza obszar geograficzny, na którym wspomniany język jest środkiem komunikowania się liczby ludzi, uzasadniającej przyjęcie różnych środków ochronnych i wspierających, przewidzianych w niniejszej Karcie;
c. "języki nieterytorialne" oznacza języki używane przez obywateli Państwa, które różnią się od języka bądź języków używanych przez pozostałą część populacji tego Państwa, ale które, chociaż są tradycyjnie używane na terytorium tego państwa, nie mogą jednak być identyfikowane z określonym jego obszarem.
Artykuł 2 - Zobowiązanie
1. Każda ze Stron zobowiązuje się do zastosowania postanowień Części II do wszystkich języków regionalnych lub mniejszościowych, którymi mówi się na jej terytorium i które odpowiadają definicji z Artykułu 1.
2. W odniesieniu do każdego języka określonego w czasie ratyfikacji, akceptacji lub zatwierdzenia, zgodnie z Artykułem 3, każda ze Stron zobowiązuje się do zastosowania co najmniej trzydziestu pięciu ustępów bądź punktów, wybranych spośród postanowień Części III tej Karty, włączając co najmniej trzy wybrane z każdego z Artykułów 8 i 12 oraz po jednym z każdego z Artykułów 9, 10, 11 i 13.
Artykuł 3 - Ustalenia praktyczne
1. Każde z Umawiających się Państw określi w swoim dokumencie ratyfikacyjnym, akceptującym lub zatwierdzającym, każdy język regionalny lub mniejszościowy, lub język oficjalny, który jest mniej powszechnie stosowany na całości lub części jego terytorium, do którego ustępy wybrane zgodnie z Artykułem 2, ustęp 2, będą zastosowane.
2. Każda strona może, w dowolnym późniejszym czasie, powiadomić sekretarza Generalnego, że przyjmuje zobowiązania wynikające z postanowień jakiegokolwiek innego ustępu tej Karty, nie określone w jej dokumencie ratyfikacyjnym, akceptacyjnym lub zatwierdzającym, albo że będzie stosować ustęp 1 niniejszego artykułu do innych języków regionalnych lub mniejszościowych, lub do innych języków oficjalnych, które są mniej powszechnie stosowane na całości lub części jego terytorium.
3. Zobowiązania wymienione w poprzednim ustępie będą uznawane za stanowiące integralną część ratyfikacji, akceptacji lub zatwierdzenia i będą miały taki sam skutek, od dnia powiadomienia o nich.
Artykuł 4 - Istniejące systemy ochrony
1. Żadne z postanowień niniejszej Karty nie może być interpretowane jako ogranizające lub umniejszające którekolwiek z praw gwarantowanych przez Europejską Konwencje Praw Człowieka.
2. Postanowienia tej Karty nie będą miały wpływu na żądne bardziej korzystne postanowienia dotyczące statusu języków regionalnych lub mniejszościowych, ani na stan prawny osób należących do mniejszości, które mogą istnieć wewnątrz Strony, lub których dotyczą odpowiednie międzynarodowe umowy dwustronne lub wielostronne.
Artykuł 5 - Istniejące zobowiązania
Żadne z postanowień tej Karty nie może być interpretowane jako stanowiące podstawę do jakichkolwiek uprawnień, do angażowania się w jakiekolwiek działania lub wykonanie jakiejkolwiek czynności sprzecznej z celami Karty Narodów Zjednoczonych lub innymi zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego, włączając w to zasadę suwerenności i integralności terytorialnej Państw.
Artykuł 6 –Informacja
Strony zobowiązują się do dopilnowania, aby władze, organizacje i osoby , których to dotyczy zostały poinformowane o prawach i obowiązkach ustanowionych przez tę Kartę.
Część II - Cel i zasady realizowane zgodnie z Artykułem 2, ustępem 1
Artykuł 7 - Cele i zasady
1. W odniesieniu do języków regionalnych i mniejszościowych, na terytoriach, na których takie języki są używane i odpowiednio do sytuacji każdego języka, Strony będą opierać swoją politykę, działalność ustawodawczą i praktykę na następujących celach i zasadach:
a. uznanie języków regionalnych lub mniejszościowych za wyraz bogactwa kulturowego;
b. poszanowanie obszaru geograficznego każdego języka regionalnego lub mniejszościowego, dla zapewnienia, że istniejące lub nowe podziały administracyjne nie tworzą przeszkody dla promocji danego języka regionalnego lub mniejszościowego;
c. potrzeba zdecydowanego działania dla promocji języków regionalnych lub mniejszościowych, w celu ich zabezpieczenia;
d. ułatwienie i/lub zachęcanie do stosowania języków regionalnych lub mniejszościowych, w mowie i w piśmie, w życiu publicznym i prywatnym;
e. utrzymanie i rozwój powiązań, w zakresach objętych niniejszą Kartą, pomiędzy grupami korzystającymi z języka regionalnego bądź mniejszościowego a innymi grupami w Państwie korzystającymi z języka używanego w identycznej lub podobnej formie, jak również tworzenie stosunków kulturowych z innymi grupami w Państwie używającymi różnych języków;
f. zapewnienie odpowiednich form i środków dla nauczania i uczenia się języków regionalnych lub mniejszościowych na wszystkich odpowiednich poziomach;
g. zapewnianie udogodnień, umożliwiających osobom nie posługującym się językiem regionalnym lub mniejszościowym, a żyjącym na obszarze, gdzie jest on używany, jego naukę, jeśli mają takie życzenie;
h. promocja nauki i badań języków regionalnych lub mniejszościowych na uniwersytetach lub w odpowiadających im instytucjach naukowych;
i. promocja odpowiednich rodzajów wymiany międzynarodowej, w zakresach objętych niniejszą Kartą, dla języków regionalnych lub mniejszościowych, które są używane w identycznej lub w podobnej formie w dwóch lub większej liczbie Państw.
2. Strony zobowiązują się do wyeliminowania, jeśli tego nie uczyniły, każdej nieuzasadnionej różnicy, wyłączenia, ograniczenia lub preferencji dotyczącej używania języka regionalnego lub mniejszościowego, której celem jest zniechęcenie do jego utrzymania lub rozwoju, bądź zagrożenie im. Przyjęcie specjalnych środków na korzyść języków regionalnych lub mniejszościowych, zmierzających do promowania równości pomiędzy użytkownikami tych języków, a pozostałą częścią populacji, lub uwzględniających ich szczególne warunki nie jest uznawane za akt dyskryminacji przeciwko użytkownikom bardziej powszechnie używanych języków.
3. Strony zobowiązują się do promowania za pomocą odpowiednich środków, wzajemnego zrozumienia pomiędzy grupami lingwistycznymi kraju, a w szczególności do uwzględnienia poszanowania, zrozumienia i tolerancji w odniesieniu do języków regionalnych lub mniejszościowych pośród celów edukacji i szkolenia realizowanego w tych krajach i zachęcenia mass mediów do realizacji tego samo celu.
4. Podczas określania swojej polityki w odniesieniu do języków regionalnych lub mniejszościowych, Strony będą uwzględniały potrzeby i życzenia wyrażone przez grupy korzystające z takich języków. zachęca się je do tworzenia organizacji, jeśli będzie to niezbędne, w celu doradzania władzom we wszystkich sprawach związanych z językami regionalnymi lub mniejszościowymi.
5. Strony zobowiązują się do zastosowania mutatis mutandis, zasad wymienionych w powyższych ustępach 1 do 4 do języków nieterytorialnych. Jednak, w zakresie dotyczącym tych języków, charakter i zakres środków, które mają zostać zastosowane w celu realizacji niniejszej Karty, zostaną ustalone w elastyczny sposób, pamiętając o potrzebach i życzeniach, oraz respektując tradycje i cechy, grup które używają tych języków.
Część III - Środki służące promowaniu używania języków regionalnych lub mniejszościowych w życiu publicznym, zgodnie ze zobowiązaniami przyjętymi w Artykule 2, ustępie 2
Artykuł 8 - Szkolnictwo
1. W zakresie szkolnictwa, Strony zobowiązują się, na terytorium na którym takie języki są używane, odpowiednio do sytuacji każdego z tych języków, i bez uszczerbku dla nauczania języka (języków) oficjalnego Państwa:
a. i. udostępnić nauczanie przedszkolne w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. udostępnić znaczą część nauczania przedszkolnego w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
iii. zastosować jeden ze środków przewidzianych w I oraz II powyżej, przynajmniej wobec tych uczniów, których rodziny o to poproszą, i których liczba zostanie uznana za wystarczającą; lub
iv. jeśli władze publiczne nie posiadają bezpośrednich uprawnień na polu nauczania przedszkolnego, popierać zastosowanie środków wymienionych w I oraz III powyżej i/lub zachęcać do ich stosowania;
b. i. udostępnić szkolnictwo podstawowe w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. udostępnić znaczną część szkolnictwa podstawowego w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
iii. uwzględnić, w ramach szkolnictwa podstawowego, nauczanie odpowiednich języków regionalnych lub mniejszościowych, jako integralną część programu nauczania; lub
iv. zastosować jeden ze środków przewidzianych w I do III powyżej, przynajmniej wobec tych uczniów, których rodziny o to poproszą, i których liczba zostanie uznana za wystarczającą;
c. i. udostępnić szkolnictwo średnie w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. udostępnić znaczną część szkolnictwa średniego w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
iii. uwzględnić, w ramach szkolnictwa średniego, nauczanie odpowiednich języków regionalnych lub mniejszościowych, jako integralną część programu nauczania; lub
iv. zastosować jeden ze środków przewidzianych w I do III powyżej, przynajmniej wobec tych uczniów, którzy, lub tam gdzie jest to właściwe, których rodziny, wyrażają takie życzenie, w liczbie uznanej za wystarczającą;
d. i. udostępnić szkolnictwo techniczne i zawodowe w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. udostępnić znaczną część szkolnictwa technicznego i zawodowego w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
iii. uwzględnić, w ramach szkolnictwa technicznego i zawodowego, nauczanie odpowiednich języków regionalnych lub mniejszościowych, jako integralną część programu nauczania; lub
iv. zastosować jeden ze środków przewidzianych w I do III powyżej, przynajmniej wobec tych uczniów, którzy, lub tam gdzie jest to właściwe, których rodziny, wyrażają takie życzenie, w liczbie uznanej za wystarczającą;
e. i. udostępnić szkolnictwo uniwersyteckie lub inne szkolnictwo wyższe w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. zapewnić możliwość studiowania tych języków jako przedmiotów szkolnictwa uniwersyteckiego i wyższego; lub
iii. jeśli, ze względu na rolę Państwa w odniesieniu do instytucji szkolnictwa wyższego, punkty I oraz II nie mogą zostać zastosowane, zachęcać do świadczenia i/lub zezwalać na świadczenie szkolnictwa uniwersyteckiego lub innych form szkolnictwa wyższego w językach regionalnych lub mniejszościowych lub studiowania tych języków w charakterze przedmiotów nauki uniwersyteckiej lub szkolnictwa wyższego;
f. i. zapewnić udostępnienie kursów nauczania dorosłych lub kształcenia ustawicznego, które są nauczanie głównie lub całkowicie w języku regionalnym lub mniejszościowym; lub
ii. oferować takie języki jako przedmiot kształcenia dorosłych lub kształcenia ustawicznego; lub
iii. jeśli władze publiczne nie posiadają bezpośrednich uprawnień na polu nauczania dorosłych, przyjąć i/lub zachęcać do oferowania takich języków jako przedmiotów kształcenia dorosłych lub kształcenia ustawicznego;
g. podjąć starania zmierzające do zapewnienia nauczania historii i kultury, której odpowiada dany język regionalny lub mniejszościowy;
h. zapewnić nauczycielom podstawowe i dalsze szkolenie, niezbędne do zrealizowania ustępów a do g, przyjętych przez Stronę;
i. ustanowić organ lub organy nadzorcze, odpowiedzialne za monitorowanie podjętych środków i postępu uzyskanego w dziedzinie wprowadzenia i rozwoju nauczania języków regionalnych lub mniejszościowych oraz za sporządzanie okresowych raportów o ich ustaleniach, które będą przekazywane do wiadomości publicznej.
2. Jeśli chodzi o szkolnictwo i w odniesieniu do terytoriów innych niż te, na których języki regionalne lub mniejszościowe są tradycyjnie używane, Strony zobowiązują się, jeśli liczba użytkowników języka regionalnego lub mniejszościowego to uzasadnia, umożliwiać, zachęcać i zapewniać nauczanie w języku regionalnym lub mniejszościowym, lub nauczanie tego języka na wszystkich odpowiednich poziomach nauczania.
Artykuł 9 - Władze sądownicze
1. Strony zobowiązują się, w odniesieniu do tych okręgów sądowych, w których liczba mieszkańców korzystających z języków regionalnych lub mniejszościowych uzasadnia poniżej podane środki, odpowiedni do sytuacji każdego z tych języków i pod warunkiem, że korzystanie z uzgodnień udostępnionych przez ten ustęp nie zostanie uznane przez sędziego za utrudniające należne wymierzanie sprawiedliwości;
a. w postępowaniu karnym:
i. zapewnić, aby sądy, na wniosek jednej ze stron, prowadziły postępowanie w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. zagwarantować oskarżonemu prawo do używania jego/jej języka regionalnego lub mniejszościowego; i/lub
iii. zapewnić , że wnioski i materiały dowodowe, czy to pisemne, czy ustne, nie będą uznawane za niedopuszczalne wyłącznie z tego powodu, że zostały sformułowane w języku regionalnym bądź mniejszościowym, i/lub
iv. przedstawić, na wniosek, dokumenty związane z postępowaniem sądowym w odpowiednim języku regionalnym lub mniejszościowym,
jeśli jest to konieczne, poprzez wykorzystanie tłumaczy ustnych oraz tłumaczeń pisemnych, bez dodatkowych kosztów dla zainteresowanych osób;
b. w postępowaniu cywilnym:
i. zapewnić, aby sądy, na wniosek jednej ze stron, prowadziły postępowanie w językach regionalnych lub mniejszościowych; i/lub
ii. umożliwiać, kiedykolwiek strona musi pojawić się osobiście przed sądem, aby on lub ona mogli używać swojego języka regionalnego lub mniejszościowego, bez ponoszenia w związku z tym dodatkowych kosztów; i/lub
iii. zezwolić aby dokumenty i materiał dowodowy były przygotowane w językach regionalnych lub mniejszościowych,
jeśli jest to konieczne, poprzez wykorzystanie tłumaczy ustnych oraz tłumaczeń pisemnych;
c. w postępowaniach przed sądami, dotyczących spraw administracyjnych:
i. zapewnić, aby sądy, na wniosek jednej ze stron, prowadziły postępowanie w językach regionalnych lub mniejszościowych; i/lub
ii. umożliwiać, kiedykolwiek strona musi pojawić się osobiście przed sądem, aby on lub ona mogło używać swojego języka regionalnego lub mniejszościowego, bez ponoszenia w związku z tym dodatkowych kosztów; i/lub
iii. zezwolić aby dokumenty i materiał dowodowym były przygotowywane w językach regionalnych lub mniejszościowych,
jeśli jest to konieczne, poprzez wykorzystanie tłumaczeń ustnych oraz tłumaczeń pisemnych;
d. podjąć kroki dla zapewnienia, że zastosowanie punktów I oraz III z powyższych ustępów b oraz c, a także wszelkie niezbędne wykorzystanie tłumaczeń ustnych i tłumaczeń nie powoduje dodatkowych wydatków dla zainteresowanych osób.
2. Strony zobowiązują się:
a. nie zaprzeczać ważności dokumentów prawnych sporządzonych wewnątrz Państwa wyłącznie z tego powodu, że zostały sporządzone w języku regionalnym bądź mniejszościowym; lub
b. nie zaprzeczać ważności, pomiędzy stronami, dokumentów prawnych sporządzonych wewnątrz państwa wyłącznie z tego powodu, że zostały sporządzone w języku regionalnym bądź mniejszościowym, i zapewnić, że można się na nie powołać w stosunku do zainteresowanych stron trzecich, które nie są użytkownikami tych języków, pod warunkiem, że o treści tych dokumentów zostaną one poinformowane przez osobę (osoby), która się na nie powołuje; lub
c. nie zaprzeczać ważności, pomiędzy stronami, dokumentów prawnych sporządzonych wewnątrz państwa wyłącznie z tego powodu, że zostały sporządzone w języku regionalnym bądź mniejszościowym.
3. strony zobowiązują się do udostępnienia w językach regionalnych lub mniejszościowych najważniejszych krajowych tekstów prawnych oraz tekstów odnoszących się w szczególny sposób do użytkowników tych języków, chyba że są one udostępnione w inny sposób.
Artykuł 10 - Organy administracji i służby publicznej
1. W zakresie okręgów administracyjnych Państwa, w których liczba rezydentów będących użytkownikami języków regionalnych lub mniejszościowych uzasadnia środki wymienione poniżej i odpowiedni do sytuacji każdego języka, Strony zobowiązują się, w takiej mierze, w jakiej jest to w rozsądny sposób możliwe:
a. i. zapewnić, że władze administracyjne używają języków regionalnych lub mniejszościowych, lub
ii. zapewnić, że ci spośród ich urzędników, którzy są w kontakcie ze społeczeństwem używają języków regionalnych lub mniejszościowych w swoich relacjach z osobami zwracającymi się do nich w tych językach; lub
iii. zapewnić, że użytkownicy języków regionalnych lub mniejszościowych mogą przedstawić ustne lub pisemne wnioski i uzyskiwać odpowiedzi w tych językach; lub
iv. zapewnić, że użytkownicy języków regionalnych lub mniejszościowych mogą przedstawiać ustne lub pisemne wnioski w tych językach; lub
v. zapewnić, że użytkownicy języków regionalnych lub mniejszościowych mogą, zgodnie z prawem, przedstawić dokument w tych językach;
b. udostępnić powszechnie stosowane teksty i formularze administracyjne przeznaczone dla ludności w językach regionalnych lub mniejszościowych lub w wersjach dwujęzycznych;
c. zezwolić władzom administracyjnym na sporządzanie dokumentów w języku regionalnym lub mniejszościowym.
2. W odniesieniu do władz lokalnych i regionalnych, na których terytorium liczba mieszkańców będących użytkownikami języków regionalnych lub mniejszościowych jest taka, że uzasadnia środki wymienione poniżej, Strony zobowiązują się do dopuszczania i/lub zachęcania do:
a. używania języków regionalnych lub mniejszościowych w strukturze władzy regionalnej lub lokalnej;
b. możliwość składania przez użytkowników języków regionalnych lub mniejszościowych ustnych lub pisemnych wniosków w tych językach;
c. publikowania przez władze regionalne ich oficjalnych dokumentów, również w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych;
d. publikowania przez władze lokalne ich oficjalnych dokumentów, również w odpowiednich językach regionalnych lub mniejszościowych;
e. używania przez władze regionalne języków regionalnych lub mniejszościowych w debatach podczas ich posiedzeń, nie wyłączając, jednakże, używania języka (języków) oficjalnego Państwa;
f. używania przez władze regionalne języków regionalnych lub mniejszościowych w debatach podczas ich posiedzeń, nie wyłączając, jednakże, używania języka (języków) oficjalnego Państwa;
g. używania lub przyjmowania, jeśli jest to konieczne w połączeniu z nazwą w języku (językach) oficjalnych, tradycyjnych i poprawnych form nazw miejscowych w językach regionalnych lub mniejszościowych.
3. W odniesieniu do powszechnie dostępnych usług świadczonych przez władze administracyjne, bądź inne osoby działające na ich rzecz, Strony zobowiązują się na terytorium, na którym języki regionalne lub mniejszościowe są używane, odpowiedni do sytuacji każdego języka i w takim zakresie, w jakim jest to rozsądnie możliwe:
a. zapewnić, że języki regionalne lub mniejszościowe są używane podczas świadczenia usług; lub
b. pozwolić użytkownikom języków regionalnych lub mniejszościowych na składanie wniosków i uzyskiwanie odpowiedzi w tych językach; lub
c. pozwolić użytkownikom języków regionalnych lub mniejszościowych na składanie wniosków w tych językach.
4. W powiązaniu z realizacją tych postanowień ustępów 1, 2 i 3, przyjętych przez nie, Strony zobowiązują się do podjęcia jednego lub większej liczby z podanych poniżej środków:
a. tłumaczenie pisemne lub ustne, odpowiedni do potrzeb,
b. rekrutacji i, jeśli będzie to konieczne, przeszkolenie urzędników oraz innych wymaganych pracowników służby publicznej;
c. akceptacja, na ile będzie to możliwe wniosków pracowników służby publicznej, posiadających znajomość języków regionalnych lub mniejszościowych, o skierowanie ich do pracy na terytorium, na którym taki język jest używany.
5. Strony zobowiązują się do zezwolenia na używanie lub przybieranie nazwisk w językach regionalnych lub mniejszościowych, na wniosek zainteresowanych.
Artykuł 11 - Media
1. Strony zobowiązują się, dla użytkowników języków regionalnych lub mniejszościowych na terytoriach, na których mówi się tymi językami, odpowiednio do sytuacji każdego języka, w zakresie w jakim władze publiczne, bezpośrednio lub pośrednio, są kompetentne, posiadają prawo lub odgrywają rolę na tym polu, i respektując zasadę niezależności i autonomii mediów:
a. w stopniu w jakim radio i telewizja spełniają misję służby publicznej:
i. zapewnić utworzenie co najmniej jednej stacji radiowej i jednego kanału telewizyjnego w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. zachęcać do i/lub ułatwiać utworzenie co najmniej jednej stacji radiowej i jednego kanału telewizyjnego w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
iii. zapewnić odpowiednie środki, aby nadawcy oferowali programy w językach regionalnych lub mniejszościowych;
b. i. popierać i/lub ułatwiać utworzenie co najmniej jednej stacji radiowej w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. popierać i/lub ułatwiać nadawanie regularnych programów radiowych w językach regionalnych lub mniejszościowych;
c. i. popierać i/lub ułatwiać utworzenie co najmniej jednego kanału telewizyjnego w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. popierać i/lub ułatwiać nadawanie regularnych programów telewizyjnych w językach regionalnych lub mniejszościowych;
d. popierać i/lub ułatwiać produkowanie i dystrybucję utworów dźwiękowych i audiowizualnych w językach regionalnych lub mniejszościowych;
e. i. popierać i/lub ułatwiać utworzenie i/lub utrzymanie co najmniej jednej gazety w językach regionalnych lub mniejszościowych; lub
ii. popierać i/lub ułatwiać regularne publikowanie artykułów gazetowych w językach regionalnych lub mniejszościowych;
f. i. pokrywać dodatkowe koszty tych mediów, które używają języków regionalnych lub mniejszościowych, gdziekolwiek prawo umożliwia ogólną pomoc finansową dla mediów; lub
ii. Zastosować istniejące środki pomocy finansowej również do produkcji audiowizualnej w językach regionalnych lub mniejszościowych;
g. wspierać szkolenie dziennikarzy i innych pracowników mediów korzystających z języków regionalnych lub mniejszościowych.
2. Strony zobowiązują się do zagwarantowania wolności bezpośredniego odbioru transmisji radiowych i telewizyjnych z państw sąsiednich, w języku używanym w formie identycznej lub podobnej do języka regionalnego lub mniejszościowego, i nie sprzeciwiania się retransmisji audycji radiowych i telewizyjnych z państw sąsiednich w takim języku. Strony zobowiązują się ponadto do zapewnienia, że żadne ograniczenia nie będą nakładane na swobodę wypowiedzi i swobodny przepływ informacji w mediach drukowanych w języku używanym w formie identycznej lub podobnej do języka regionalnego lub mniejszościowego. Ponieważ korzystanie z powyżej wymienionych wolności, niesie ze sobą obowiązki i odpowiedzialność, może być ono przedmiotem takich wymagań formalnych, warunków, ograniczeń lub kar, które są przewidziane przez prawo i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym, w interesach bezpieczeństwa narodowego, integralności terytorialnej bądź bezpieczeństwa publicznego, dla zapobiegania niepokojom lub przestępstwom, dla ochrony zdrowia i moralności, dla ochrony reputacji i praw innych, dla zapobiegania ujawnianiu informacji otrzymanych jako poufne, lub dla utrzymania autorytetu i bezstronności władzy sądowniczej.
3. Strony zobowiązują się do zapewnienia, że interesy użytkowników języków regionalnych lub mniejszościowych są reprezentowane lub uwzględniane w takich organach, które mogą zostać ustanowione zgodnie z prawem, z odpowiedzialnością za zagwarantowanie wolności i pluralizmu mediów.
Artykuł 12 - Działania i obiekty kulturalne
1. W odniesieniu do działań i obiektów kulturalnych - a w szczególności bibliotek, bibliotek wideo, ośrodków kulturalnych, muzeów, archiwów, stowarzyszeń, teatrów i kin, jak również dzieł literackich i filmowych, powszechnych form ekspresji kulturalnej, festiwali i organizacji kulturalnych, włączając inter alia zastosowanie nowych technologii - Strony zobowiązują się, na terytoriach, na których takie języki są używane i w stopniu w jakim władze publiczne są kompetentne, posiadają prawo lub odgrywają rolę w tej dziedzinie.
a. popierać formy wyrazu i inicjatyw specyficzne dla języków regionalnych lub mniejszościowych i popierać różne formy dostępu do dzieł stworzonych w tych językach;
b. popierać różne formy dostępu w innych językach do dzieł stworzonych w językach regionalnych lub mniejszościowych poprzez wspomaganie i rozwijanie działań w zakresie przekładu, dubbingu, postsynchronizacji i napisów dialogowych;
c. sprzyjać w językach regionalnych lub mniejszościowych do dzieł stworzonych w innych językach poprzez wspomaganie i rozwijanie działań w zakresie przekładu, dubbingu, postsynchronizacji i napisów dialogowych;
d. zapewniać, że organy odpowiedzialne za organizację i wspieranie różnych rodzajów działań kulturalnych, uwzględniają w odpowiednim wymiarze wykorzystanie znajomości i użytkowania regionalnych lub mniejszościowych języków i kultur w przedsięwzięciach, które sa przez nie inicjowane i wspierane;
e. promować rozwiązania zapewniające, aby organy odpowiedzialne za organizację i wspieranie różnych rodzajów działań kulturalnych posiadały do swojej dyspozycji pracowników, posiadających pełną znajomość odpowiedniego języka regionalnego lub mniejszościowego, jak również języka (języków) pozostałej części ludności;
f. zachęcać do bezpośredniego udziału przedstawicieli użytkowników danego języka regionalnego lub mniejszościowego podczas tworzenia obiektów i planowania działań kulturalnych;
g. popierać lub/i ułatwiać tworzenie instytucji odpowiedzialnych za gromadzenie, przechowywanie kopii i prezentację lub publikację dzieł powstałych w językach regionalnych lub mniejszościowych;
h. jeśli jest to niezbędne, tworzyć i/lub promować i finansować usługi tłumaczeniowe i badania terminologiczne, szczególnie w związku z utrzymywaniem i rozwojem odpowiedniej terminologii administracyjnej, handlowej, ekonomicznej, społecznej, technicznej lub prawnej w każdym języku regionalnym lub mniejszościowym.
2. W odniesieniu do terytoriów innych niż te, na których języki regionalne lub mniejszościowe są tradycyjnie używane, Strony zobowiązują się, jeśli liczba użytkowników języka regionalnego lub mniejszościowego to uzasadnia, dopuszczać, popierać i/lub zapewniać odpowiednie działania i ośrodki kulturalne, zgodnie z ustępem poprzedzającym.
3. Strony zobowiązują się do odpowiedniego uwzględnienia, podczas realizacji swojej polityki kulturalnej za granicą, języków regionalnych lub mniejszościowych i kultur, którym one odpowiadają.
Artykuł 13 – Życie gospodarcze i społeczne
1.W odniesieniu do działań gospodarczych i społecznych, Strony zobowiązują się, w całym kraju:
a. wyeliminować ze swojego ustawodawstwa wszelkie postanowienia zabraniające, lub organizujące bez uzasadnionych powodów wykorzystanie języków regionalnych lub mniejszościowych w dokumentach dotyczących życia gospodarczego lub społecznego, w szczególności w umowach o pracę i w dokumentach technicznych, takich jak instrukcje użytkowania produktów bądź instalacji;
b. zabronić umieszczania w wewnętrznych przepisach przedsiębiorstw i dokumentach prywatnych jakichkolwiek klauzul wykluczających lub ograniczających stosowanie języków regionalnych lub mniejszościowych, przynajmniej pomiędzy użytkownikami tego samego języka;
c. sprzeciwiać się praktykom, których celem jest zniechęcanie do stosowania języków regionalnych lub mniejszościowych innymi metodami, niż te, które zostały wymienione w powyższych punktach.
2. W odniesieniu do działań gospodarczych i społecznych, Strony zobowiązują się, w takim stopniu w jakim władze publiczne posiadają kompetencje, na terytorium, na którym są używane języki regionalne lub mniejszościowe, i w takiej mierze, w jakiej jest to w rozsądny sposób możliwe:
a. włączyć do swoich przepisów finansowych i bankowych postanowienia, zezwalające, za pomocą procedur zgodnych z praktyką handlową, na używanie języków regionalnych lub mniejszościowych do sporządzania poleceń płatności (czeków, przekazów, itd.) lub innych dokumentów finansowych, lub, gdzie właściwe, zapewnić realizację takich postanowień;
b. w sektorach gospodarczych i społecznych pozostających bezpośrednio pod ich kontrolą (sektor publiczny), zorganizować działania promujące używanie języków regionalnych i mniejszościowych;
c. zapewnić, że ośrodki opieki społecznej, takie jak szpitale, domy dla emerytów i schroniska oferują możliwość przyjęcia i obsługi w ich własnym języku osób używających języka regionalnego lub mniejszościowego, które wymagają opieki ze względu na zły stan zdrowia, starość lub z innych powodów;
d. zapewnić poprzez zastosowanie odpowiednich środków, że instrukcje BHP są również sporządzane w językach regionalnych lub mniejszościowych;
e. zapewnić, aby informacje dostarczane przez kompetentne władze publiczne odnośnie praw konsumentów były udostępniane w językach regionalnych lub mniejszościowych.
Artykuł 14 – Wymiana transgraniczna
Strony zobowiązują się:
a. do zastosowania istniejących umów dwustronnych lub wielostronnych, które wiążą je z Państwami, w których ten sam język jest używany w identycznej lub podobnej formie, lub, jeśli jest to konieczne do podjęcia starań o zawarcie takich umów, w taki sposób, aby sprzyjać kontaktom pomiędzy użytkownikami tego samego języka w zainteresowanych Państwach na polu kultury, edukacji, informacji, szkolnictwa zawodowego i kształcenia ustawicznego;
b. dla korzyści języków regionalnych lub mniejszościowych, dla ułatwienia i/lub popierania współpracy transgranicznej, w szczególności pomiędzy władzami regionalnymi lub lokalnymi, na których terytorium ten sam język jest używany w identycznej lub podobnej formie.
Część IV – Zastosowanie Karty
Artykuł 15 – Raporty okresowe
1. Strony są zobowiązane do okresowego przedstawiania Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, w formie określonej przez Komitet Ministrów, raport odnośnie swojej polityki, realizowanej zgodnie z Częścią II niniejszej Karty oraz odnośnie środków podjętych w celu realizacji tych postanowień Części III, które zostały przez nie przyjęte. Pierwszy raport należy przedstawić w ciągu roku następującego po wejściu w życie Karty w odniesieniu do danej Strony, a kolejne raporty w odstępach trzech lat po pierwszym raporcie.
2. Strony będą udostępniać swoje raporty do wiadomości publicznej.
Artykuł 16 – Badanie raportów
1. Raporty przedstawione Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, na podstawie Artykułu 15 będą badane przez ekspertów ustanowionych zgodnie z artykułem 17.
2. Organy lub stowarzyszenia, legalnie ustanowione wewnątrz Strony mogą zwracać uwagę komisji ekspertów na sprawy związane ze zobowiązaniami przyjętymi przez tę Stronę w myśl części III niniejszej Karty. Po konsultacji z zainteresowaną Stroną w myśl Części III niniejszej Karty. Po konsultacji z zainteresowaną Stroną, komisja ekspertów może uwzględnić te informacje podczas przygotowania raportu opisanego poniżej w ustępie 3. Te organy lub stowarzyszenia mogą również przedstawiać oświadczenia dotyczące polityki realizowanej przez Stronę zgodnie z Częścią II.
3. Na podstawie tych raportów, opisanych w ustępie 1 oraz informacji wymienionych w ustępie 2, komisja ekspertów opracuje raport dla Komitetu Ministrów. Temu raportowi towarzyszyć będą Uwagi, których złożenia mogły sobie zażyczyć Strony, a raport może zostać przekazany do wiadomości publicznej przez Komitet Ministrów.
4. Raport wymieniony w ustępie 3 będzie zawierać w szczególności propozycje komisji ekspertów dla Komitetu Ministrów, dotyczące przygotowania takich zaleceń tego ostatniego organu dla jednej lub większej liczby ze Stron, jakie mogły być wymagane.
5. Sekretarz Generalny Rady Europy będzie sporządzać dwuletni szczegółowy raport dla Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy odnośnie realizacji niniejszej Karty.
Artykuł 17 – Komisje ekspertów
1. Komisja ekspertów będzie składała się z jednego członka dla każdej Strony, wyznaczonego przez Komitet Ministrów z listy osób o najwyższych walorach moralnych i uznanej kompetencji w dziedzinach, których dotyczy niniejsza Karta, które będą nominowane przez Zainteresowaną Stronę.
2. Członkowie tej komisji będą mianowani na okres sześciu lat, z prawem do ponownego mianowania. Członek, który nie będzie zdolny do zakończenia swojej kadencji urzędowania zostanie zastąpiony, zgodnie z procedurą ustaloną w ustępie 1, a zastępujący członek dopełni okresu urzędowania swojego poprzednika.
3. Komisja ekspertów zatwierdzi swój regulamin. Obsługę w zakresie sekretariatu zapewni jej Sekretarz Generalny Rady Europy.
Część V - Postanowienia końcowe
Artykuł 18
Niniejsza Karta będzie dostępna do podpisu przez Państwa Członkowskie Rady Europy. Podlega ona ratyfikacji, akceptacji lub zatwierdzeniu. Dokumenty ratyfikacji, akceptacji lub zatwierdzenia będą składane u Sekretarza Generalnego Rady Europy.
Artykuł 19
1. Niniejsza Karta wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od dnia, w którym pięć Państw Członkowskich Rady Europy wyraziło swoją zgodę na zobowiązanie się do przestrzegania niniejszej Karty, zgodnie z postanowieniami Artykułu 18.
2. W odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego, które później wyrazi swoją zgodę na zobowiązanie się do jej przestrzegania, Niniejsza Karta wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia dokumentu ratyfikacji, akceptacji lub zatwierdzenia.
Artykuł 20
1. Po wejściu w życie niniejszej Karty Komitet Ministrów Rady Europy może zaprosić każde Państwo, nie będące członkiem Rady Europy do przystąpienia do tej Karty.
2. W odniesieniu do każdego przystępującego Państwa, Karta wejdzie w życie pierwszego dnia następującego po upływie okresu trzech miesięcy od dnia złożenia dokumentu przystąpienia u Sekretarza Generalnego Rady Europy.
Artykuł 21
1. Każde Państwo może, podczas podpisywania lub przy składaniu dokumentu ratyfikacji, akceptacji, zatwierdzenia lub przystąpienia, dokonać jednego lub więcej zastrzeżeń do ustępów 2 do 5 Artykułu 7 niniejszej Karty. Nie jest możliwe dokonanie żadnych innych zastrzeżeń.
2. Każde Umawiające się Państwo, które dokonało zastrzeżenia na mocy poprzedniego ustępu, może wycofać je w całości lub w części za pośrednictwem powiadomienia zaadresowanego do Sekretarza Generalnego Rady Europy. Wycofanie wejdzie w życie z datą odebrania takiego powiadomienia przez Sekretarza Generalnego.
Artykuł 22
1. Każda Strona, może o każdym czasie wypowiedzieć tę Kartę, za pomocą powiadomienia zaadresowanego do Sekretarza Generalnego Rady Europy.
2. Takie wypowiedzenia zacznie obowiązywać pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie sześciu miesięcy od dnia odebrania tego powiadomienia przez Sekretarza Generalnego.
Artykuł 23
Sekretarz Generalny Rady Europy będzie powiadamiać Państwa Członkowskie Rady oraz każde Państwo, które przystąpiło do tej Karty o:
a. każdym podpisaniu;
b. złożeniu każdego dokumentu ratyfikacji, akceptacji, zatwierdzenia lub przystąpienia;
c. każdej dacie wejścia w życie tej Karty, zgodnie z Artykułem 19 i 20;
d. każdym powiadomieniu otrzymanym w wyniku zastosowania postanowień Artykułu 3, ustęp 2
e. każdej innej czynności, powiadomieniu lub wiadomości dotyczących tej Karty.
Strasbourg, 5 listopada 1992 r.
|
|