1) Trochę metodologii. Jest obecnie normą, że w tekstach humanistycznych skierowanych do szerszego odbiorcy, unika się jak ognia przeładowania tzw. „aparatem badawczym”, czyli przypisami. Mnie (a wiem, ze podobnie jest w innych ośrodkach) uczono, że chcąc zachować charakter naukowy pracy, a nie zamęczyć czytelnika na wstępie, to przy omawianiu wszelkiej innej literatury w temacie najlepiej się odwołać do jednej lub góra kilku najnowszych publikacji, gdzie dany problem został w miarę wyczerpująco omówiony i (co najważniejsze) przedstawiona jest wyczerpująca literatura tematu. Nie da się ukryć, że praca Jana Piskorskiego (będąca zresztą syntezą i podsumowaniem badań pomorzoznawczych), się idealnie nadaje, by przy okazji omawiania kwestii językowych na Pomorzu Wschodnim, zapodać ja bardziej zainteresowanemu czytelnikowi, jako źródło, gdzie znajdzie szerokie omówienie literatury i najnowszych badań w tej sferze.

Czytając „Historię Kaszubów” z 2006 roku widać, że odrobił prace domową i na zarzuty m.in. Piskorskiego o opieraniu swoich sądów jedynie o XX wieczne dane. Podaje bowiem kilkukrotnie dość frapujące przykłady na to, że na południu Pomorza, w Świeciu, znajdował się silny ośrodek polityczny, będący nawet konkurencją dla Gdańska. Niestwierdzalne jest na ile XIII-wieczne realia świadczyć mogą o okresie wcześniejszym, nie mniej dostarczył nowych dowodów dla tezy, że na południu dzisiejszego Kociewia funkcjonowały w tym okresie byty (pytanie na ile polityczne, a na ile plemienne) autonomiczne względem prekaszubskiego księstwa gdańskiego, czy lubiszewskiego.

a ze swojej strony mam jeszcze jeden mocny argument i on nazywa się Kałdus pod Chełmnem (czyli przedkrzyżackie Chełmno w rzeczy samej), czyli ogromne, pochodzące z czasów pierwszych Piastów grodzisko, wyrastające nam na główny ośrodek gospodarczy i administracyjny obszaru nad dolna Wisłą. Przypomnę tam m.in. wzniesiono w XI-XII wieku murowany kościół o założeniach zgoła katedralnych. Tak duży i ważny gród nie mógł powstać na jakiejkolwiek granicy. Porównywalne ośrodki nad wielkimi rzekami w tym czasie: Lubusz, Wrocław, Kraków, Płock, były położone centralnie i otoczone terytoriami najpierw plemiennymi, a potem podlegającymi im administracyjnie. To jest mocny dowód, że mieszkańcom okolicy Świecia już w tym okresie było o wiele bliżej do Chełmna niż Gdańska, lub Kołobrzegu. Potem na przełomie XII i XIII wieku Prusowi zdemolowali tkankę osadniczą na Ziemi Chełmińskiej, a po nich przyszli Krzyżacy wprowadzając całkiem nowe porządki i na ponad sto lat ta wcześniejsza więź uległa mocnemu osłabieniu, a Świecie weszło w skład władztwa Sobiesławowiców. Nie jest wcale wykluczone, że było to dopiero pierwsze trwałe złączenie Pomorza Wschodniego w jedna polityczną całość.

Darek bez urazy, ale nieco pokory. Sam byłem świadkiem (o polemikach pisanych nie wspominając) co najmniej paru gorących dyskusji między utytułowanymi historykami zajmującymi się średniowieczem, gdzie zabierały głos osoby pozostające nierzadko w bardzo ostrym i ciągnącym się latami sporze z profesorem Labudą. Lecz żaden z nich NIGDY nawet nie sugerował, że Gerard Labuda nie radzi sobie (delikatnie rzecz ujmując) z okresem Polski plemiennej. Wręcz przeciwnie sam słyszałem kuluarową wypowiedź, w duchu, że Labuda wręcz monopolizuje okres przed rozbiciem dzielnicowym i trudno tutaj w czymkolwiek wchodzić z nim w polemikę, bo wręcz przysłowiowo zna wszystkie dostępne źródła na pamięć.

Zaś co do jego wieku, to wybacz, o pewnych rzeczach ludzie na poziomie dyskutować nie powinni. Wiem natomiast, że już po napisaniu „Historii Kaszubów”, profesor wydał kapitalną książkę poświęconą Zakonowi Krzyżackiem, nad którą torunianie (uznający się trochę za monopolistów w tej materii) z Marianem Biskupem na czele wręcz wznosili hymny pochwalne. I nie robili tego na pewno z jakiegoś szacunku dla wieku, bo jak trzeba było, to potrafili nie raz złośliwie Labudę skontrować.

Dlatego, bądź tak miły i daruj sobie tradycyjne rozważania, czy autor jest kompetentny w temacie, czy nie, bo to po prostu ośmiesza tą dyskusję. Nikt nie był bardziej kompetentny w tym temacie od Gerarda Labudy. Był największym specjalistą od wczesnośredniowiecznych dziejów Polski i na dodatek o mocnych zainteresowaniach pomorzoznawczych. Dlatego zachowajmy proporcje…

Co nie oznacza, że ten nie mógł się merytorycznie mylić w wielu rzeczach. Taki urok historii, a zwłaszcza mediewistyki.

Natomiast, „Historia Kaszubów” to jedna z pierwszych prac naukowych na Pomorzu, w której autor odszedł od tradycyjnych przypisów w celu uatrakcyjnienia formy przekazu. Minus tego zabiegu jest taki, że nie możemy na bieżąco śledzić gdzie i do kogo „pije” w danym momencie autor. To co się znajduje w tzw. fragmencie naukowym, jest bowiem zazwyczaj jedynie odniesieniem do podstawowej literatury, a nie tradycyjnym przypisem.

I na sam koniec. Naprawdę przyjemniej by się z Tobą dyskutowało, gdybyś potrafił czasem przyznać, że się pomyliłeś. Choćby niekontynuując danego wątku….

No i ostatnie zdanie Twojej wypowiedzi najlepiej puentuje clou Twoich zarzutów, tak do Profesora Labudy, jak i do mojej skromnej osoby.

Przeanalizujmy bowiem spokojnie ten problem. Byłeś łaskaw zarzucić mi, w sposób mało kulturalny, jakieś niecne matactwa, które miałem popełnić pisząc cytowany wcześniej fragment artykułu w „Tekach”. Tylko ANI JEDNYM ZDANIEM nie raczyłeś skonkretyzować na czym one mają polegać! Prośbę o uzasadnienie zbyłeś, jakże pięknym chwytem retorycznym – przeczytajcie sami to się dowiecie. Zatem urbi et orbi rzucam pytanie: Czy ktokolwiek z łaskawych czytelników Tego forum przeczytał i się dowiedział gdzie w tym artykule zbłądziłem i popadłem w odmęty matactwa?

Dariuszu Twoja ulubiona logika, nakazuje jasno. Nie można udowodnić, że się nie jest wielbłądem. Ty obrzuciłeś mnie, nazwijmy to delikatnie, mało kulturalnymi epitetami, zatem na Tobie spoczywa obowiązek ich uzasadnienia (do tej pory tego nie zrobiłeś!). Zwłaszcza, że ja już, niejako z góry i wbrew surowym regułom logicznej dyskusji, precyzyjnie wyjaśniłem co w cytowanym fragmencie chciałem przekazać i w jaki sposób.

Identycznie argumentujesz w sprawie Labudy. Przypomniałeś zarzuty Piskorskiego z których najważniejszy brzmiał: cała konstrukcja Labudy i Mielczarskiego dotycząca wczesnego średniowiecza jest oparta jedynie na wnioskowaniu na bazie sytuacji z początków XX wieku. Gdy przytoczyłem Ci dowody na to, że Labuda w książce z 2006 roku sięga jednak do szerszego spectrum argumentów, to mogliśmy przeczytać: Jako 90-latek nie ma już dawnej sprawności, baaa żaden z niego specjalista od tego tematu i okresu. Co to ma do rzeczy? Nie dość, że wiek profesora nie ma najmniejszego związku z argumentacją jako użył, to na dodatek to stwierdzenie w żaden sposób nie jest odpowiedzią na moje stwierdzenie.

Na dodatek całkowicie lekceważysz fakt, że Piskorski nie odnosi się do jakiegoś całościowego poglądu Labudy na stosunki pomorskie, ale jedynie podaje przykład, że „nie sposób w oparciu o współczesne poglądy dialektalne wnioskować o ich obrazie sprzed tysiąca lat” (s. 221). I przykładami takich sytuacji jest według niego pogląd S. Mielczarskiego (publikowany w pracy w 1968 roku), zaś w przypadku Labudy, odnosi się do jego artykułu poświęconego Wieletom (z roku 1978), gdzie sprawa pogranicza kociewsko-kaszubskiego jest całkiem drugorzędna. Co można łatwo stwierdzić, bo Piskorski nie odsyła w tym miejscu do żadnej konkretnej pracy Labudy, ale do wcześniejszego fragmentu swojej książki na str. 124, gdzie omawia właśnie kwestię Wieletów. Tam też się dowiemy, że ma on wątpliwości do kilku tez poznańskiego profesora związanych z tym ludem, m.in. do łączenia ich nazwy z występującymi u Ptolemeusza Weltami (i ta teza jest dla Piskorskiego właśnie głównym powodem do krytyki Labudy i do przypisu w tej sprawie odsyła czytelnika w fragmencie dotyczącym Kociewia!)

1. W bezpośredni ślad za owymi „Kociewiakami” podążyła ludność z Mazowsza i Kujaw, o czym świadczy fakt przynależności u progu XII wieku, przynależności Krajny do Wielkopolski (na podstawie Galla oraz podziału kościelnego).

No i warto wspomnieć, że w swojej książce Gerard Labuda kilkukrotnie odnosi się do publikacji Piskorskiego z 2002 roku.

Na str. 63 odnotowuje jego krytyczne omówienie badan nad granica pomiędzy „kaszubszczyzną” wschodnia i zachodnią. Zaś na stronie 64. podaje, że dokładnie omówił on kwestie badan archeologicznych.. NA 85 podaje jego pogląd na kwestię lokalizacji Cedyni, na 118 odnotowuje jego zdanie na temat pochodzenia XI wiecznej dynastii pomorskiej (później obszernie odnosi się także do innych prac tego autora).

A na koniec powiem tylko raz byś z nieco większą pokora podejmował tematy, które, jak wynika z twoich stwierdzeń, są Ci znane bardzo pobieżne. Teza jakoby okres pierwszych Piastów (czyli X-XII wiek) to jakaś specjalna epoka, którą nie zajmują się mediewiści… I na dodatek którą niby można pomylić z wcześniejszym okresem „plemiennym”… Proste pytanie. Darku poproszę o jedno nazwisko historyka (polskiego lub niemieckiego) specjalizującego się w owej „trybalistyce”. Tłumacząc na język polski – zajmującego się jedynie okresem plemiennym na naszych obszarach.

Widzisz sedno tkwi w tym, że całą naszą wiedzę (pozaarcheologiczną), która mamy o plemionach słowiańskich, czerpiemy z wybitnie średniowiecznych źródeł z fundamentalnym „Geografem Bawarskim” na czele. Ponieważ są one bardzo skąpe, to mediewiści zajmujący się tym okresem od zarania (czyli od XIX wieku) swoje tezy opierają zazwyczaj na wnioskowaniu w tył, czyli próbują rekonstruować wcześniejsze zjawiska na podstawie lepiej opisanych sytuacji późniejszych. Stąd też z definicji WSZYSCY zajmujący się na poważnie Słowiańszczyzną plemienną swoim horyzontem czasowym sięgają co najmniej do XII wieku, kiedy to powstały najobfitsze źródła dla interesującego nas tematu. Dlatego Twoje egzotyczne rozważania w tym zakresie, to albo ekscentryczna próba uniknięcia merytorycznej dyskusji, albo niestety świadectwo całkowitej niekompetencji w temacie.

I na marginesie pozostawię fakt, że Labuda, jaką terminologię byśmy tutaj nie przyjęli, był najwybitniejszym specjalistą badającym północną Słowiańszczyznę Zachodnią w okresie od czasów Karola Wielkiego do okresu upadku monarchii patrymonialnych (XII-XIII wieku). A chyba ten okres i ten obszar nas interesuje, a nie cywilizacje indiańskie w czasach Kolumba?