Wzmianka o Kaszubach w Nowej Marchii zgadza się dokładnie z przekazem Kantzowa. Co do wsi Leśno to leżała ona nad samą granicą powiatu bytowskiego, od północnego-zachodu. Co ciekawe, nieco dalej na zachód, leży wieś Kaszeba - która wzięła swój początek od osady młyńskiej. Podobnie Lędyczek czy Hamersztyn to miasta nadgraniczne bliskie Szczecinkowi - a więc "właściwym Kaszubom", opisywanym przez Kantzowa i Pfenniga. Natomiast Brda wypływa z Pojezierza Bytowskiego, na północ od Miastka. Tak samo Gwda która oddzielała powiat człuchowski od Szczecinka.

rzeka Bda (to jest: Wda) od Kaszub z jezior kościerzyńskich płynąca, które jeziora zowią Wdzidze. Lokalizacja średniowiecznych Kaszub także na terenie dzisiejszych Kaszub nie może w świetle tego zapisu ulegać żadnej wątpliwości.

To już mocniejszy argument, ale po pierwsze Wda bierze źródlo w powiecie bytowskim, po drugie, choć Wdzidze to jezioro bardzo bliskie granicy, to przekaz ten wyraźnie kłóci sie z wczesniejszymi, które Kaszuby lokują na ZACHÓD od linii Lędyczek, Hamersztyn, Leśno (które znajduje się na zachod od Wdzidze, koło wschodniego krańca powiatu bytowskiego).

Ale lustratorzy wymieniają też wsie kaszubskie na terenie samych Prus Królewskich. W opisie królewszczyzn z roku 1664 wymienili oni wsi kaszubskie oddane w dzierżawę panom Werdom, a mianowicie: Ninkowy, pustkowie Kamień, pustkowie Jeleń, pustkowie Pomięcino, wieś Czaple, Kielno, Szynwaldt (tj. Szemud) oraz Przodkowo i Bojan.

To też ciekawy argument. Należałoby tylko sprawdzić czemu "kaszubskimi" zwano tylko 5 wsi? A co zresztą? Czemu o tych wyraźnie wspomniano że są kaszubskie a o wszystkich innych nie - czy może nie dlatego, że osadzono w nich np. Pomerynków?

W świetle tych przekazów widoczny jest fakt, że po pierwsze, Krajna stykała się z Kaszubami na rzece Gwdzie od Lędyczka aż po Czarne (Hamersztyn), z czego wynika, że Szczecinek, należący wówczas do księstwa zachodniopomorskiego, stanowił część Kaszub. Po drugie, do Kaszub należały też ziemie Nowej Marchii, ciągnące się na zachód od rzeki Drway aż po Odrę. Po trzecie starostwa Prus Królewskich (Kościerzyna, Mirachowo, Puck) były zaliczane do etnicznych Kaszub.


Tu zupełna zgoda co do pierwszej częsci zdania. Wnioski co do drugiej przyjęte zostały chyba troszkę zbyt szybko. Bo jeśli mamy zdanie które głosi, że "Wieś Leśno koło Brus: "Granica tej wsi z jednej strony z Kaszubami, z drugiej z starostwem albo powiatem mirakowskim." .... to jest to nierealne by wszystkie te przekazy pogodzić w jednej wersji, bowiem w dopiero co wyżej wspomnianym opisie Kaszuby wyraźnie od powiatu mirachowskiego zostały tu oddzielone. Jesli spojrzymu na Leśno na mapie to na południe mamy powiaty człuchowski i chojnicki - a wiec na wschód od Gwdy, które do Kaszub wyraźnie nie były zaliczane. Na pólnocy zaś bytowski, kościerski i również nie zaliczno do Kaszub, powiat mirachowski.

Expressis verbis nigdzie nie jest powiedziany, ze "Koscierzyna, Mirachowo i Puck = Kaszuby". Są za to wyraźnie przekazy o Kaszubach jako Pomorzu Zachodnim i tylko wzmianka o 5 kaszubskich wsiach, co swoją drogą wygląda zastanawiająco, bo niby czemu wyróżniać tylko 5 jako kaszubskie? Wzmianka o Wdzie jest ciekawa, ale sama rzeka wypływa z Pomorza Zachodniego, a uznanie Wdzidze za Kaszuby stoi z kolei w sprzeczności do wzmianki o Leśnie. Co do Mirachowa napisane jest wyraźnie odwrotnie. Skoro Leśno i powiat mirachowski nie leżały na Kaszubach, to wątpliwe by zaliczany do nich był znajdujące się tuz obok starostwo kościerskie będące częścią powiatu tczewskiego. Co do starostwa puckiego to nie wiemy nic, bo brak tu stosownych informacji. Opisy więc są co najmniej niekonsekwentne. Kaszubami więc zapewne nie nazywano powszechnie woj. pomorskiego. Nie była to ogólnie przyjęta nazwa. Jedynie wzmianka o "kaszubskich wsiach" zasługuje na uwagę bowiem może faktycznie okreslenie to miało charakter tutaj charakter etniczny. To należałoby jednak sprawdzić dokładniej, bowiem Przodkowo, Pomieczyno i Szemud to wlaśnie powiat mirachowski, ktory wyraźnie od Kaszub został odróżniony. Mamy więc konsekwentne stosowanie tej nazwy odnośnie Pomorza Zachodniego i całkiem niekonsekwentne odnośnie woj. pomorskiego. Nie wiem też o jaką konkretnie wzmiankę chodzi bowiem o Pomieczynie z 1664 roku mamy:

W Lustracjach z 1664 roku czytamy, że "Pomieczyno pustkowie, mil półtory od Mierachowa w lasach ta dziedzina, na której zasiadło trzech gospodarzów. Jakob Lehman, który się dopiero łońskiego roku pobudował, płaci na św. Marcin florenów 15. Karczmarz, który pańskie piwo szynkuje płaci florenów 10. Leśny czynszu nie płaci, tylko lasów starostwa mirachowskiego pilnować powinien.

http://www.naszekaszuby.pl/modules/artykuly/article.php?articleid=28


Tereny te zostały zasiedlone po zniszczeniach Potopu przez nowych osadników, wśród nich byli także Niemcy:

Opuszczoną wieś trzeba było od nowa zasiedlić. Dokonali tego starostowie kościerscy, do nich bowiem należały te okolice, sprowadzając w XVII w. Niemców. Dlatego w r. 1664 mamy zapisaną omawianą wieś królewską w postaci Szenberg. Nazwa utworzona została od niemieckiego przymiotnika schön 'piękny' i Berg 'góra' i nazwana przez Niemców. Ta etmologicznie niemiecka nazwa została spolszczona regularnie na Szymbark, jak Rottenberg na Rotembark, wieś pod Kościerzyną. Niemiecki człon -berg oddawali bowiem Polacy regularnie przez -bark. Dopowiedzmy, że mamy w Kartuskiem kilka innych nazw miejscowości o etymologii niemieckiej, jak Heytus pod Pomieczynem z dawnego Heyhus, a to od dolnoniemieckiego Hey = górnoniemieckie Heu 'siano' i dolnoniemieckie Hus = górnoniemieckie Haus 'dom', czyli pierwotnie 'buda na siano', Hopowo z niemieckiego Hoppendorf, Egiertowo z niemieckiego Eggertshütte i inne. Tak to nazwy są często świadkami dziejów, jakie przechodziły miejscowości i tereny, na których te miejscowości się znajdują. (GK 1991, nr 25, s. 9)

Być może podobna była geneza nazwy Szynwałd (Szemud). Tutaj o Pomieczynskiej Hucie:

Pierwsze zapisy źródłowe o Pomieczyńskiej Hucie (Naukowe Przyczynki do historii Europy Wschodniej i Środkowej) sięgają roku 1664. Jest to w Polsce czas po Potopie Szwedzkim, za panowania Jana II Kazimierza. Zaczęło się zasiedlanie na tych terenach. We wspomnianym „Opisie Królewszczyzn” z 1664 roku czytamy, że Huta Stara Pomiecińska pustkowie, także w lasach wioska ta zasiadła na kopanych gruntach, które jako kto sobie wykopał, tak trzyma, gdzie jest gospodarzow 7, sześć ich płacić powinni po florenów 22, dla zniszczenia jednak wielkiego (po potopie szwedzkim) nie dają tylko po florenów 10..



Jednak Bojano, Kielno czy Przodkowo to stare pomorskie wsie. Możliwe więc, że nazwa ta miała tutaj charakter etniczny. Zastanawia tylko sam kontekst i samo ograniczenie tej wzmianki do tych wybranych miejscowości. Warto byłoby znowu przytoczyć stosowny fragment z w lustracji, jesli ktoś ma dostęp do tych publikacji.



P.S.

Bardzo Panu dziękuję za wszystkie zacytowane fragmenty źródeł.