Cytat:

Nie mam dostępu do tekstu ale na stronie 168 znajduje sie opis wsi Wierzchowo pod Człuchowem - co biorąc pod uwagę wcześniejsze opisy Gwdy jako granicy Kaszub, wyklucza mozliwość umiejscawiania tej wsi na "Kaszubach". W tym układzie okreslenie "wieś kaszubska" musiało oznaczać co innego. Warto jednak sprawdzić dokładnie sam tekst. Sprzecznośc tę dostrzegł też sam profesor Labud:

Również w lustracji skarbowej Prus Królewskich z roku 1624 o tej samej wsi Lędyk czytamy: "Mostowe. Wybierają tamże mostowe na rzece Kidzie, która dzieli Pomorską z Kaszubami." Ale lustratorzy wymieniają też wsie kaszubskie na terenie samych Prus Królewskich. [tu przypis do str 168 - Wierzchowa]

Więc skoro obie lustracje z 1565 oraz 1624, a także trzecia z 1664 roku, wszystkie wyraźnie oddzielaja Kaszuby od województwa pomorskiego wzdłuż rzeki Gwdy, to okreslenie "wieś kaszubska" pojawiające sie sporadycznie w odniesieniu do wsi pomorskich musiało mieć też jakieś inne znaczenie.

Cytat:


Sprawdziłem drugi przypis. Na stronie 346 znajduje się "Lustratia wsi kaszubskich i inszych na ktorych pp. Werdom summa (...) groszy kostytucyja 1654 assecurowana...itd."


Dalej następuję opis wsi Ninkowy oraz "inszych wsi" w liczbie 5 i 6 pustkowi. Nie wiadomo dokładnie ktore wsie były "kaszubskie", a które "insze". O Ninkowach wycztałem tylko na wiki, że wcześniej, w XV wieku była wzmiankowana jako "rycerska wieś niemiecka". W całej lustacji na 500 stronach przymiotnik "kaszubski" w odniesieniu do wsi pojawia się raz, właśne w tym fragmencie. Twierdzenie więc, że cały powiat mirachowski (a co dopiero cale woj. pomorskie) uznawany był za "kaszubski" jest ryzykowne, zwlaszcza wobec wcześniejszego opisu wsi Leśno. Czemu tylko kilka wsi określono jako "kaszubskie"? Coś musialo być na rzeczy. Wyraźnie odróżniono "wsie kaszubskie" oraz "insze". Z jakiegoś powodu więc pokreślono i wyróżniono ich "kaszubskość".

Istnieje jeszcze taka wzmianka o Starzinie (koło Miastka): Lustracja z 1565 roku mówi następująco o Starznie:
„Wieś Starsna, 6 mil od zamku na granicach kaszubskich, która temi czasy przez p. starostę osadzona nowo.. Granica Kaszub musiała biec wzdłuż Gwdy, Lędyczka, Hamersztyna po Starzyno, a więc wyraźnie wzdłuż granic powiatu człuchowskiego i odbijając dalej na wschód, wzdłuz granic powiatu bytowskiego, aż po Leśno.

Ta sama lustracja z 1565 roku wspomina o tym, że Wda płynie od strony Kaszub z jezior koscierzynskich (Wdzidze) ale jednoczesnie nie zalicza do Kaszub samego Leśna, ani znajdujacego sie dalej na północ powiatu mirachowskiego - a więc najpewniej nazwę Kaszuby rezerwowano w XVI wieku jeszcze do Pomorza Zachodniego.



P.S.

Jedno co rzuca sie w oczy to fakt, ze wsie te byly czynszowymi. Sądzę, że "Kaszubami", tak jak pisał F. Lorentz, zwano na Pomorzu jakąś kategorię ludności wiejskiej nie podlegajacej pańszczyźnie - Gburów lub Lemanów.

Wskazuje na to, w kronice Johanna Lindau, uzycie tych obydwu wyrażeń obok siebie "Gebauern und Caschuben". Być może nazwa wzięła sie od wolnych osadników sprowadzanych z Pomorza Zachodniego.

Zacytuję:

uż ok. 1320 r Krzyżacy rozpoczęli akcję osadniczą. W przeciwieństwie do polityki stosowanej w innych częściach kraju, Zakon w nieznacznym tylko stopniu posługiwał się ludnością miejscową i zasiedlał te obszary przeważnie osadnikami z Niemiec, a częściowo także z Prus. Tworzenie wsi czynszowych w okolicach Człuchowa i Chojnic zakończono w latach trzydziestych XIV wieku....

oraz

Duże znaczenie w XVI w. odgrywała także kolonizacja wewnętrzna na obszarze Prus Królewskich. O osadnictwie olęderskim i na prawie olęderskim była już mowa. Podobny charakter miało osadnictwo tzw. pomorynków (przybyszów z Pomorza Zachodniego) występujące na Pomorzu Gdańskim od drugiej połowy XVI w. Na początku następnego stulecia dotarli oni także na ziemie kociewskie...