Najistotniejsze jest jednak to w jakim kontekście i dlaczego pojawiają się tam owe Kaszuby! Bo badania te w żadnym wypadku nie ukazały "odwiecznej kaszubskości Starej Kiszewy", lecz przede wszystkim dzisiejszą atrakcyjność kaszubskości, dla mieszkańców pogranicza Kaszub i Kociewia.

No i fakt, że ta atrakcyjność jest w dużym stopniu potencjalna i kiszewiacy nie tyle czuja się Kaszubami, co dopiero postawienie przed wyborem Kaszuby, czy Kociewie, w większości wybierają Kaszuby.

Ja bym zwrócił uwagę na inny fakt. Wiele osób o kaszubskich korzeniach, zaprzeczało iż jest Kaszubami, gdyż nie znają języka.

Notabene w okolicach tejże Starej Kiszewy, miałem kiedyś rozmowę z pewnym panem, którzy twierdził, że Kaszubi, to dziś mieszkają, hen za Kościerzyna pod Stężycą, a w samej Kościerzynie ich już nie ma, bo nikt tam po kaszubsku nie mówi. Na moje dociekania, czy jednak bez znajomości kaszubskiego nie można byc Kaszubem, kategorycznie twierdził, że nie. Żeby było weselej, on sam pochodził właśnie gdzieś spod tej Stężycy, skąd wyjechał w wieku kilku lat i mimo gradu pytań, uparcie, acz z widocznym żalem (więc to nie był raczej przejaw słynnego kompleksu) twierdził, że Kaszubami to byli jego rodzice, a on już nie.

MK