Janusz Kowalski, 21.05.2002

Kaszubi byli, szczególnie od połowy XIX do połowy XX wieku, poddani silnej germanizacji i polonizacji, a wraz z tym Kaszuby były areną polsko-niemieckiej walki narodowej. Elity kaszubskie wmówiły wówczas Kaszubom, że są Polakami. Uczyniły tak wobec słowiańskości Kaszubów i w obawie, że w warunkach walki narodowych gigantów: polskiego i niemieckiego, mały ich naród zostanie starty z powierzchni ziemi. Tych przesłanek, kierujących działaniami ówczesnych elit kaszubskich, obecnie nie ma.

Jest odrębny język kaszubski, są odrębne zwyczaje, kultura, literatura, etos pracy i w ogóle życia. Kaszubi mają silne poczucie własnej tożsamości. Są więc warunki do narodowego kaszubskiego określenia się.

Temu są przeciwni centraliści prowadzący politykę wynaradawiania Kaszubów, bo uważający, że zglajchszaltowanym (przymusowo ujednoliconym) społeczeństwem łatwiej im będzie rządzić. Może łatwiej, ale czy z lepszymi rezultatami?

Elity kaszubskie ukuły termin: Jestem Kaszubą, więc Polakiem. Ten termin wielu podziela. Jednak nawet takie, kompromisowe samookreślenie się Kaszubów, nie wystarcza centralistom, którzy w pytaniu 33 spisu powszechnego chcą wiedzieć, czy jest się narodowości polskiej czy niepolskiej?

Nieuwzględnienie w ankiecie spisowej dwoistości narodowej Kaszubów, będącej pozostałością po sytuacji XIX-wiecznej, jest perfidne i podłe. Odpowiedzią na tę podłość powinno być wpisywanie narodowości kaszubskiej. Wiem, że narodowość kaszubską wpiszą: wiceprezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, starosta pucki Artur Jabłoński, prezes oddziału ZKP i wicewójt Przywidza Wojciech Etmański, wójt Somonina Mirosław Szalewski, członek Rady Naczelnej ZKP, przewodniczący klubów ZKP w Wielkim Kacku i Baninie Edward Barzowski, lekarka Maria Piechocka, Albin Bychowski, nauczyciel LO Dariusz Szymikowski, Wacław Recław z Żukowa, studenci-Kaszubi z Gdańska i Słupska oraz wiele innych osób.

Z moich danych wynika, że postąpią tak w większości osoby samodzielne ekonomicznie lub związane z samorządami. Natomiast osoby na państwowych etatach postąpią w większości odwrotnie.

Z badań z lat 1986-1989 przeprowadzonych przez prof. Marka Latoszka z zespołem, wynika, że Kaszubów i pół-Kaszubów jest ponad pół miliona. W sposób perfidny i podły sformułowane pytanie spisowe pokaże zapewne, że jest nas tylko garstka, więc, że warszawiści mogą się z nami nie liczyć.

Ale spis i tak będzie wielkim punktem zwrotnym naszej historii. Czym bardziej Kaszubi są gnębieni, tym silniej odradza się poczucie kaszubskiej świadomości narodowej, tym silniejsza jest kaszubska więź etniczna i kulturowa.