25 maja 2012 roku w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej odbyła się konferencja naukowa Wokół historii rodu Wejherów i ich posiadłości. Tematyka spotkania obejmowała trzy bloki tematyczne. Pierwszy dotyczył zagadnień związanych z historią rodu i ich włości. Tej części obrad przewodniczył dr Aleksander Klemp. Drugi blok konferencji dotyczył zagadnień przyrodniczo-architektonicznych związanych z Kalwarią Wejherowską jako swoiste genius loci oraz zespołem pałacowo-ogrodowo- parkowym w Wejherowie. Ostatni blok konferencji był to blok turystyczno-muzealny.




Konferencję swoim referatem zainicjował prof. Stefan Ciara. Profesor w swoim wystąpieniu mówił o nowych źródłach dotyczących dziejów rodu Wejherów, do których udało mu się dotrzeć podczas przygotowywania się do niniejszego referatu. Drugim z kolei prelegentem był dyrektor Muzeum Ziemi Puckiej, mgr Mirosław Kuklik, który przygotował tekst na temat: „Udział Ernesta, Jana i Jakuba Wejherów w walce o polskie dominium maris Baltici.” Wystąpieniu dyrektorowi Kuklikowi towarzyszyła ciekawa prezentacja multimedialna, w czasie której szczegółowo omówił on interesujące go zagadnienie. Przedostatni referat w bloku historycznym wygłosiła mgr Danuta Dettlaff z Urzędu Miasta Puck. Wywód mgr Dettlaff dotyczył Kaplicy Mariackiej w puckiej farze będącej rodowym mauzoleum Wejherów. Swoje wystąpienie pani magister, podobnie, jak magister Kuklik, urozmaiciła prezentacją multimedialną, której slajdy w dużej mierze ukazywały fotografie omawianej przez nią kaplicy. Ostatni referat bloku historycznego autorstwa prof. Andrzeja Grotha z Akademii Pomorskiej w Słupsku swoją tematyką obejmował zagadnienie dóbr rzucewsko-wejherowskich w świetle Inwentarza pochodzącego z 1711 roku.
Podczas drugiego bloku referaty zaprezentowali kolejno: dr inż. arch. Katarzyna Hodor (Politechnika Krakowska), dr inż. arch. Bogna Lipińska (Politechnika Gdańska) oraz magister Tomasz Błyskosz (Oddział Terenowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Gdańsku). Referat dr Hodor traktował o wybitnych, unikatowych wartościach kulturowych strefy sacrum krajobrazowego Kalwarii Wejherowskiej w świetle badań prof. dr hab. inż. Anny Mitkowskiej z Politechniki Krakowskiej. Natomiast dr Lipińska w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na formy i gatunki zieleni zespołu pałacowo- ogrodowo-parkowego w Wejherowie, tworzące sakralny wymiar przestrzeni, m.in. Świątynię Salomona. Magister Błyskosz w swoim referacie wyraził przede wszystkim zadowolenie z objęcia ochroną konserwatorską od 2011 roku części parku położonego między ulicą Zamkową a wschodnim brzegiem rzeki Cedron. Z uznaniem wypowiadał się także o dotychczasowych pracach, jakie miały miejsce na terenie zespołu pałacowo- parkowego w Wejherowie. Niemniej jednak część prelegentów bloku przyrodniczo-architektonicznego w swoich wystąpieniach wyraziła także pewien niepokój i obawę o ewentualne formy zagospodarowania sakralnej przestrzeni, co szczególnie podkreśliły pani dr inż. Hodor oraz pani dr inż. Lipińska, podając przykłady nieudanych przedsięwzięć w prezentacjach towarzyszących ich wypowiedziom.
W ostatnim bloku konferencji (blok turystyczno-muzealny) udział wzięli: dr Jacek Olszewski (Polska Organizacja Turystyki), mgr Wojciech Łopaciński (Hotel Filmar w Toruniu) oraz mgr Radosław Kamiński (dyrektor Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko- Pomorskiej w Wejherowie). Prelegenci niejako kontynuowali myśl dr inż. Hodor oraz dr inż. Lipińskiej, ponieważ oni także wyrazili obawę o zagospodarowanie przestrzeni pałacowo- ogrodowo- parkowej, jednak swoją uwagę skupili oni przede wszystkim na działce znajdującej się na wschodnim brzegu rzeki Cedron. Na wskazanym terenie w przyszłości ma zostać wybudowany hotel, co zdaniem dyr. Łopacińskiego jest inwestycją nieprzemyślaną, a w przyszłości może nie przynieść miastu spodziewanych zysków. Do takich wniosków doszedł dyr. Łopaciński w oparciu o analizę merytoryczną danych statystycznych. Obawę o zagospodarowanie wspomnianej przestrzeni wyraził także mgr Kamiński, dyrektor MPiMK-P w Wejherowie, który w swoim wystąpieniu dotyczącym testamentu Jakuba Wejhera oraz testamentu prof. Gerarda Labudy, podkreślił i uzasadnił słuszność budowy biblioteki im. Gerarda Labudy w miejscu obecnie przeznaczonym pod budowę hotelu. Dyrektor Muzeum budowę biblioteki w tym właśnie miejscu umotywował dużym prawdopodobieństwem istnienia na wskazanym terenie dworu Wejherów, założycieli Wejherowa, w związku z czym postulował przeprowadzenie odpowiednich badań, zanim zostaną podjęte jakiekolwiek wiążące decyzje. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż budowa hotelu, czy jakakolwiek inwestycja niezwiązana historycznie z miejscem, godzi w sakralny wymiar wspomnianej przestrzeni, co także w swoim wystąpieniu podkreślał dyrektor Kamiński.
W ramach konferencji tekst wygłosił również Edmund Kamiński, który w komunikacie zasygnalizował potrzebę ujednolicenia informacji biograficznych na temat rodu Wejherów, wspomniał także kilka tytułów, godnych uwagi przy pisaniu prac dotyczących założycieli miasta Wejherowo.
Konferencję podsumował prof. Ciara, który docenił jej różnorodną tematykę. Skomentował też pokrótce każdy z prezentowanych referatów, podkreślając przy tym ważność poruszonych przez prelegentów zagadnień. Profesor Ciara wyraził również nadzieję na kontynuowanie badań dotyczących rodu Wejherów i ich posiadłości. Wieczorem część uczestników konferencji, a zwłaszcza przyjezdni goście przeszli śladami Wejherów po mieście odwiedzając kolejno: klasztor, krypty, rynek, ratusz oraz fragment parku i Kalwarii Wejherowskiej.
Drugiego dnia konferencji, tj. 26.05 odbył się objazd terenowy po miejscach związanych z dziejami Wejherów pod hasłem „Szlakiem włości rodu Wejherów”. Grupę składającą się z referentów i słuchaczy konferencji poprowadził dyrektor Muzeum PiMK-P w Wejherowie - Radosław Kamiński.
Trasa objazdu obejmowała kolejno miejscowości: Bożepole Wielkie, Bukowina, Łeba, Nowęcin, Puck i Rzucewo. Na trasie uczestnicy zwiedzili także pałac w Godętowie – miejscowości należącej niegdyś do majątku rodziny Wejherów.
Pierwszym punktem objazdu był kościół w Bożympolu i miejsce pochówku członków rodziny Wejherów- z linii tymieńskiej. O dziejach parafii i związkach tutejszego kościoła z rodziną Wejherów opowiadał ciekawie proboszcz parafii - ks. Alfons Formela. Uczestnicy objazdu wysunęli postulat aby upamiętnić miejsce dawnej krypty tablicą informującą o osobach w niej pochowanych.
Kolejnym interesującym punktem programu okazała się wizyta w kościele w Bukowinie, w którym to znajdują się płyty nagrobne fundacji Wejherów. O architekturze kościoła i zabytkowym wyposażeniu opowiadała Danuta Dettlaff. Profesorowi Stefanowi Ciarze udało się odczytać inskrypcje z płyt nagrobnych, przypisując je konkretnym członkom rodu.
W Łebie, uczestnikom została udostępniona zakrystia kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, która stanowiła przez wieki kaplicę grobową rodziny założyciela Wejherowa. Na miejscu podjęto próbę identyfikacji fundatorów kaplicy.
Kolejnym, zaplanowanym punktem wyprawy był zamek w Nowęcinie - siedziba rodu Wejherów w XVI wieku. Najbardziej interesująca okazała się dawna kaplica zamkowa (dziś recepcja hotelu) wraz z zachowanymi detalami architektonicznymi. Postój w Nowęcinie uprzyjemnił obiad w tamtejszej restauracji.
Następnym punktem objazdu terenowego był Puck. Na miejscu rolę przewodnika ponownie przejęła Danuta Dettlaff. Grupa wpierw zwiedziła pucką farę, gdzie zachowały się kaplice: Wejherów i Judyckiego. Kolejno obejrzała XVII-wieczne obrazy ufundowane przez spadkobierców Jana Wejhera, a także ruiny średniowiecznego zamku w Pucku, funkcjonującego jeszcze w czasach Wejherów.
Objazd zakończyła wizyta w XIX-wiecznym pałacu w Rzucewie, który został wzniesiony w miejscu dawnej siedziby rodu. Po założeniu pałacowo-parkowym grupę oprowadzili gospodarze zamku: Tomasz Marciniak, Gabriela Niemczyk.
W trakcie objazdu odczytano dwa teksty autorstwa dr Marka Dzięcielskiego zatytułowane: „Weiherowie z linii tymieńskiej w XIV- pocz. XX wieku. Szkic genealogiczny”, oraz przygotowany specjalnie na tegoroczną konferencję referat: „Łebskie sepulkralia Weiherów”.
Po obfitującym w liczne spostrzeżenia i uwagi objeździe dyrektor Radosław Kamiński podziękował wszystkim uczestnikom za udział i uroczyście zamknął konferencję.

tekst. Zuzanna Kwiecińska-Szwedek, Aleksandra Dibowska


Po konferencji prof. Ciara nadesłał podziękowania, które warto przytoczyć:
Wielce Szanowny Panie Dyrektorze,
Bardzo dziękujemy za możliwość udziału w konferencji "Wokół historii rodu Wejherów i ich posiadłości". Na podkreślenie zasługuje wysoki poziom naukowy konferencji oraz jej znakomita organizacja. Zgrupowanie referatów wygłoszonych w trzech blokach-historycznym, przyrodniczo-architektonicznym oraz turystyczno-muzealnym urozmaiciło i uatrakcyjniło obrady, podobnie jak zajęcia terenowe-obchód najważniejszych zabytków Wejherowa związanych z jego założycielami oraz sobotni objazd terenowy szlakiem pałaców dworów i świątyń Północnych Kaszub. Taka formuła konferencji łącząca obrady "stacjonarne" z możliwością obejrzenia in situ najcenniejszych zabytków architektury i sztuki była bardzo trafnym pomysłem, dobrze przyjętym przez uczestników, jako dowód kulturotwórczej obecności rodu Wejherów na Pomorzu. Konferencja zaowocowała cennymi inicjatywami, m.in. planowaną bibliografią tyczącą Wejherów. Godna najwyższych pochwał była także oprawa konferencji w postaci wystawy oryginalnych dokumentów związanych z dziejami znamienitego rodu, perfekcyjnie dopracowana strona organizacyjna wyrażająca się m.in. w pięknie wydanych zaproszeniach. Nic dziwnego, że tak znakomita i pożyteczna impreza naukowa, promująca Wejherowo, Puck i piękny region Północnych Kaszub przyciągnęła liczne grono znakomitych PT Uczestniczek i Uczestników z Panią Teresą Weyher na czele.
Dziękując za okazaną gościnność życzymy z całego serca rychłej realizacji podjętych inicjatyw, podnoszących potencjał kulturalny Ziemi Wejherowskiej i jej atrakcyjność turystyczną.
 
Anna i Stefan Ciara z Warszawy


W załączeniu kilka fotografii autorstwa Anny Tarnowskiej