Serwis Starostwa Puckiego "Zloto Norda", maj 2002

Przyznawanie się do kulturowo-językowej odrębności pozwoli zorientować się Kaszubom, ilu ich jest. Nasze domy odwiedzili już komisarze spisowi, by umówić się na termin wypełnienia ankiety spisu powszechnego.

W Polsce tego typu wydarzenia mają miejsce co kilkadziesiąt lat. Ten spis jest jednak wyjątkowy. Poraz pierwszy bowiem w historii polskiej administracji zostaniemy zapytani o język, którym rozmawiamy w domu - o nasz język ojczysty.

Były czasy, gdy za mówienie po kaszubsku dostawało się cięgi w szkole, gdy szykanowano Kaszubów w wojsku, gdy język kaszubski mógł być tylko gwarą. Od 12 lat w demokratycznej Rzeczpospolitej, z którą Kaszubi zawsze wiązali swe nadzieje i losy, sytuacje takie są już na szczęście na marginesie życia społecznego. Przy okazji obecnego spisu powszechnego Kaszubi mogą jeszcze bardziej zaakcentować swoją językowej odrębność.

W czasie przygotowań do spisu pojawiły się sygnały, że na szkoleniach rachmistrzów uczą, iż kaszubski to nie jest język, a Kaszubi nie są żadną grupą etniczną. Ostry protest przeciwko temu do Generalnego Komisarza Spisowego wystosował Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. W efekcie komisarze spisowi zostali pouczeni o właściwym zachowaniu się „przy pytaniach o narodowość, tj. nie kwestionowanie odpowiedzi przekazywanych przez respondenta”. Przyznawanie się do kulturowo-językowej odrębności pozwoli zorientować się Kaszubom ilu ich jest, pozwoli też na wzmocnienie własnej etnicznej tożsamości.
(aj)

[Czy za sygnaturką (aj) kryje się starosta pucki Artur Jabłoński? - S. Geppert]

Prof. dr hab. Brunon Synak, prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Odpowiedź na list otwarty Tomasza von Piechowskiego z 8.05.02 - 18.05.2002

Szanowny Panie Prezesie,

Jestem mocno zaskoczony i głęboko zmartwiony Pana listem z dnia 8 bm., dotyczącym „kwestii kaszubskiej narodowości”, adresowanym do mnie w formie „listu otwartego”.

Zaskoczony jestem dlatego, że pisanie listów otwartych, szeroko kolportowanych drogą pocztową i elektroniczną, kierowanych także do środków masowego przekazu, nie było - jak dotąd - formą zrzeszeniowej dyskusji. Forma ta raczej kojarzy się ze środowiskami skompromitowanymi, skontaktowanymi i podzielonymi - a takim chyba nie jesteśmy i być nie chcemy.

Zmartwiony jestem nie tym, że reprezentuje Pan stanowisko w sprawie kaszubskiej narodowości w kontekście spisu powszechnego zasadniczo różniące się od moich poglądów, lecz tym, że występuje Pan jako prezes jednego z oddziałów Zrzeszenia. Ma Pan pełne prawo, jako obywatel wolnego kraju, głosić na własną odpowiedzialność takie poglądy, jakie Panu się żywnie podobają. Nikt jednak nie upoważnił Pana do podpieranie się pełnioną przez Pana funkcją w Zrzeszeniu, kierując wspomniane pismo.

Tomasz A. v. Piechowski, 16.05.2002

Wolność i swoboda artykułowania poglądów należą do podstawowych praw i swobód obywatela w demokratycznym państwie. Z takiego założenia wyszedłem publikując "List otwarty" do Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego prof. dr. hab. Brunona Synaka, w którym zareagowałem na jego wypowiedź dla prasy stwierdzającą, iż Kaszubi posiadają podwójną tożsamość etniczną – są jednocześnie Kaszubami i Polakami. Ponieważ nie podzielam zdania Prezesa ZK-P i uważam Kaszubów za wymierający naród słowiański postanowiłem dać temu wyraz. Miałem nadzieję, że spowoduje to publiczną dyskusję nad statusem Kaszubów.

Prezes ZK-P prof. Brunon Synak w rozmowie z Mariuszem Szmidtką
Dziennik Bałtycki, 15/19.05.2002

- Wkrótce rozpoczyna się spis powszechny. Część członków Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie zaapelowało do mieszkańców Kaszub, aby podawali rachmistrzom fakt używania języka kaszubskiego...

- Tak, bo w kwestionariuszu jest pytanie o znajomość języków. A kaszubski ma status języka. Cieszy mnie, że Kaszubi będą mogli publicznie zadeklarować to, że mówią po kaszubsku. Byłoby dobrze, aby jak najwięcej mieszkańców Kaszub złożyło taką deklarację.

Dorota Miklaszewicz, "Gazeta Morska", 14.05.2002

Kaszubi z Torunia chcą, żeby podczas spisu powszechnego wpisywać narodowość kaszubską, a nie polską. Rdzenni Kaszubi są przeciwko.

Zdaniem Tomasza Piechowskiego, prezesa Oddziału ZK-P w Toruniu, Kaszubów skrzywdzono pomijając ich jako mniejszość narodową w Polsce. Opublikował on na stronach internetowych list otwarty w tej sprawie.

-Nie zgadzam się z argumentami wytaczanymi przez prezesa, gdyż Kaszubi są narodowości polskiej. Odwieków sa na tej ziemi i nie mogą istnieć bez Polski – powiedział PAP wiceszef Oddziału ZK-P w Ustce Zbigniew Synak.

Zdaniem Kaszubów, GUS popełnił błąd, nie umieszczając w ankiecie spisowej oprócz pytania o narodowość pytania o przynależność etniczną. Uważają, że przydałaby się dodatkowa rubryka, zwłaszcza że było tak podczas spisu powszechneo w latach 30.

Jerzy Dąbrowa, „Głos Pomorza” (wydanie słupskie), 13.05.2002, nr 110 (15 376)


Kaszuba T. A. von Piechowski z Torunia nawołuje w Internecie, by jego krajanie wpisywali w ankiecie spisu powszechnego narodowość kaszubską. Grupa Odroda z Trójmiasta wydrukowała ponad 30 tys. ulotek nawołujących do wpisywania takiej narodowości. Jednak prezesi oddziałów związku Kaszubów w Słupskiem wpiszą narodowość polską.

Magazyn "Na bôtach ë w bòrach", Radio Gdańsk, 12.05.2002

(...)

Brunon Synak: Żlë chòdzy ò jãzëk – to je rozwiązóné – taczi jãzëk bãdze zapisóny jaczi sã wëmieni. Żlë chtos pòwié kaszëbsczi, to na pewno kaszëbsczi bądze zapisóny. Żlë chòdzy ò sprawë nôrodowòscë, në tu je kąsk skòmplikòwóné, tuwò le je môl na narodowòsc. I temù jô jak bądã pitóny bądã gôdôł, że jem nôrodowòscë pòlsczi, ale mie kąsk zafélëje tegò drëdżégò dzélu – kaszëbsczégò. Nôlepi bë bëło, żebë më mòglë pòwiedzec, że je nôrodowòscë pòlsczi, czë jak chto chce – to mòże kaszëbsczi – bò to je prawò kòżdégò, ale żebë béł eszcze môl na pòdsztrichniãcé ti etniczno regjonalny juwernotë kaszëbsczi. To je mòjim zdanim kąsk niedopatrzenié, że taczi mòżlëwòtë ni ma.

Leszek Szmidtke, Radio Gdańsk: Żlë nawetka terë, czéj chto so bądze chcôł wpisac nôrodowòsc kaszëbską, téj mòże?

Brunon Synak: Kòżden mòże pòwiedzec taką nôrodowòsc jaką òn chce, temù że nôrodowòsc je sprawą baro jindiwidualną, sprawą òsobistą i przede wszëtczim to je to, czim sã czëje chto. (...)

List otwarty do prof Brunona Synaka, Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w związku z wywiadem udzielonym "Gazecie Wyborczej" w dn. 26.04.2002
8.05.2002

Artykuł Michała Lewandowskiego z 26.04.03 z wypowiedzią B. Synaka i Bogusławy Cierpisz - zastępcy dyrektora Wydziału Spraw Obywatelskich i Migracji w Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim

Zobacz ulotkę "Masz prawo deklarować narodowość kaszubską", która była rozpowszechniana na Kaszubach. Wydrukowano ją w 30 tysiącach egzemplarzy.

Pismo wystosowane przez Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Brunona Synaka do Generalnego Komisarza Spisowego, z wnioskiem o uwzględnianie w ankietach grupy etnicznej kaszubskiej oraz języka kaszubskiego - 6 kwietnia 2003 r.