Pytanie Prezesa ZK-P do Generalnego Komisarza Spisowego
Data 6.4.2002 23:00:00 | Kategoria: Spis powszechny 2002
| Pismo wystosowane przez Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Brunona Synaka do Generalnego Komisarza Spisowego, z wnioskiem o uwzględnianie w ankietach grupy etnicznej kaszubskiej oraz języka kaszubskiego - 6 kwietnia 2003 r.
Generalny Komisarz Spisowy
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego
W imieniu społeczności kaszubskiej pragniemy wyrazić głębokie zaniepokojenie sformułowaniami ankiety, która będzie stosowana w narodowym spisie powszechnym w 2002 roku, w dziale III "Narodowość". Dział ten został zredagowany w sposób, który uniemożliwia osobom przynależącym do grupy etnicznej zadeklarowanie tej przynależności.
Kaszubi nie mają świadomości narodowej, są natomiast świadomi swej odrębności etnicznej i językowej. A zatem na pytanie 33: "Do jakiej narodowości się Pan/Pani zalicza?", odpowiedzą, że są Polakami. Jednak już na pytanie 34: "W jakim języku (językach) rozmawia Pan/Pani w domu?", odpowiedzą, że w języku kaszubskim lub kaszubskim i polskim. Ponieważ według "Instrukcji metodologicznej do narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2002 roku dla biur spisowych" Pytania 33 i 34 mają na celu ustalenie przynależności do określonej narodowości, zachodzi obawa zniekształcenia wyników spisu powszechnego i zatarciu faktu istnienia grupy etnicznej Kaszubów. Najważniejsze dla nas jest jednak to, że sposób, w jaki został zredagowany dział III ankiety "Narodowość", doprowadzi do zanegowania faktu posługiwania się Kaszubów językiem kaszubskim jako językiem nienarodowym, odrębnym od języka polskiego. Mimo zapisu w "Instrukcji metodologicznej do narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2002 roku dla rachmistrza spisowego", iż pytanie o język używany w domu jest niezależne od pytania o narodowość, pojawiły się sygnały, że na szkoleniach rachmistrzów w powiatach kaszubskich w celu ustalenia przynależności do określonej narodowości należy język kaszubski traktować jako polski.
Znamienna jest także ewolucja wykładni dla biur spisowych i rachmistrzów spisowych, stosowanej przez Generalnego Komisarza Spisowego, dotyczącej rozumienia działu III "Narodowość". Początkowo pytania 33 i 34 miały na celu ustalenie przynależności do określonej narodowości lub grupy etnicznej. Instrukcja mówiła, iż narodowość jest deklaratywną (...) cechą indywidualną każdego człowieka, wyrażającą jego związek (...) z określonym narodem lub grupą etniczną. W wersji instrukcji, która przesłana została do wojewódzkich i gminnych biur spisowych z datą 28 marca 2002, definitywnie zrezygnowano z pojęcia grupy etnicznej, co przejawia się w wyraźnym skreśleniu użytych w różnych przypadkach wyrazów grupa etniczna.
Skutkiem takich zapisów może być odebranie Kaszubom prawa do indywidualnego poczucia odrębności i wartości własnego języka, tradycji, obyczajów i pochodzenia. Organy państwa mogą bowiem przyjąć politykę opartą na założeniu, że nie ma grupy etnicznej Kaszubów, skoro osoby te deklarują wyłącznie polską narodowość, a językowi kaszubskiemu nie przypisano atrybutu odrębności etnicznej.
Należałoby zatem przeredagować formularz ankiety tak, aby pytanie 33 brzmiało: "Do jakiej narodowości lub grupy etnicznej się Pan/Pani zalicza?". O ile nie byłoby to możliwe na obecnym etapie, prosimy o zmianę przyjętej interpretacji w "Instrukcji metodologicznej" i przywrócenie w niej kategorii grupy etnicznej.
Prosimy też o przekazanie instruktorom szkolącym rachmistrzów spisowych na terenach kaszubskich (powiaty: bytowski, chojnicki, człuchowski, Gdańsk, gdański, Gdynia, kartuski, kościerski, lęborski, pucki, Słupsk, słupski, Sopot, wejherowski) , aby w pyt. 34 wpisywano "język kaszubski" w przypadku posługiwania się tym językiem przez respondentów w domu.
Z poważaniem
Prof. dr hab. Brunon Synak
Prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
|
|