Świetna ankieta. Wszystkie odpowiedzi są prawidłowe 

1. Wiele osób poczuje się pewniej. Już się poczuło. Wielu się zadziwiło. Także a może zwłaszcza nasi wrogowie. Mam wrażenie, że Nasi Ludzie mają małą lub wyrywkową wiedzę o nas samych. Kojarzą kaszubszczyznę ze swojej wioski, swojego sąsiedztwa. O tym ze tam gdzieś na Helu albo pod Chojnicami też są jacyś Kaszubi niby się wie ale nic z tego nie wynika. Teraz w ogólnopolskim dzienniku telewizyjnym powiedzieli, ze nas jest dwie setki tysięcy. W kupie raźniej, że tak powiem. Policzyliśmy się. To nie jest kilka tysięcy cepeliowskich przebierańców. 230 tysięcy to jest mnóstwo wiary.

2. Wynik spisu oszołomił chyba najbardziej kaszubskich narodowców. Może się stać, że Jednotowcy mogą działać w duchu agresywnego "TKM". Sam wynik spisu podziałów nie pogłębi. Pogłębić je może hałaśliwa działalność, której ostrze może być kierowane w innych "niedostatecznie uświadomionych narodowo" Kaszubów. Patrz choćby dogmatyzm w rozmowach o flagach, hymnach itp. Ekstremizm reprezentantów 16 może spowodować alergię u 211. Parafrazując: na dalszym etapie zamiast masowego katolicyzmu ludowego będziemy mieli teologię wyzwolenia a potem puste kościoły:)
3. W skali makro wynik nic nie zmieni. Z perspektywy ogólnopolskiej 200 czy 400 to nie jest żadna różnica. Nie mówiąc już o różnicy 5 czy 16, która w skali naszego 36 milionowego społeczeństwa ma charakter błędu statystycznego. Po prostu Polacy, w tym politycy, w dniu 23 marca 2012 przeczytali w gazetach że Kaszubi jeszcze istnieją i nie zamierzają na razie wymrzeć. Dalszej refleksji a tym samym przełomowych decyzji i zmian się nie spodziewam.
4 W skali regionu wynik w porównaniu do poprzedniego wygląda dobrze, to znaczy, że łatwiej będzie się ubiegać o różne dotacje. Może znajdzie się 10 tysięcy więcej na Pomeranię, jakaś biblioteka dostanie parę komputerów.
5. Inne. Też będą. Przede wszystkim całą prawdę poznamy dopiero wraz z wynikiem języka. To ten wynik zadecyduje chyba o dwujęzycznych tablicach, lekcjach języka kaszubskiego czy kaszubskojęzycznych mediach. Jeżeli wynik języka będzie niższy niż 10 lat temu, to mamy fundamentalny problem.
Po drugie zaś: 230 do 50 to jest ponad czterokrotny wzrost. Ale 230 do 500 to jest spadek o połowę. A taką liczbą – 500 - dotąd operowaliśmy
Fajnie się mówiło o półmilionowej rzeszy Kaszubów. Teraz jest fajny ale twardy wynik, w świetle którego Kaszubi to ok. 10% mieszkańców województwa pomorskiego. Nasi wrogowie też potrafią liczyć. Już słyszę śpiewkę „Nie będzie nam się tu 10% rządziło”. Przypomnijmy liczby mieszkańców powiatów bez wątpienia rdzennych kaszubskich pucki 77 tys, wejherowski 195 tys, kartuski 118 tys, kościerski 68 tysięcy. Razem 458 tysięcy osób – nasze świetne 228 tysięcy to ZALEDWIE POŁOWA liczby mieszkańców najbardziej kaszubskich powiatów!. A gdzie Gdynia, Lębork, Bytów, Chojnice, Gdańsk i inne prowincje „Wielkich Kaszub”? Może się tak stać, że w żadnym z pomorskich powiatów Kaszubi nie stanowią większości, no może w kartuskim i puckim. Zobaczymy. Paradoksalnie taki wynik może osłabić kaszubszczyznę w poszczególnych powiatach, gminach. Zwłaszcza na zachodnich „kresach” i w trójmieście, gdzie dominują liczebnie ci, którym Kaszubi bardzo zawadzają. W skali całości kraju wygląda fajnie ale po przełożeniu na mapę okolicy wygląda to słabo. Cóż naszym celem jest aby za dziesięć lat było nareszcie pół miliona. Jest na to chyba szansa. Po obecnym wyniku optymizmu mimo wszystko nie powinno brakować.

Podziały się nasilą, lecz nie spowodują stagnacji, a rozwój. Nie od dziś powtarzam, że dyskusja zapobiega gnuśności i sprzyja postępowi. Pewności siebie dodadzą, komu trzeba, a komu trzeba, to odbiorą.

Niestety, ale pewnie nie zmienią nic, tylko tyle, że niektórzy mogą faktycznie być pewniejsi w działaniach...