Już wcześniej dyskutowaliśmy o tym czym grozi dowolna relatywizacja różnych znaczeń tego samego bardzo szerokiego określenia jak Polska czy Pomorze. Na szczęście dużo żarliwsze dyskusje toczyły się już na ten temat wśród profesjonalistów i by w ogóle mieć jakieś pojęcie o tym co już zostało powiedziane, czego dotyczy dyskusja konieczne jest zaznajomienie się nie tylko ze starszą literaturą Łowmiańskiego i Labudy ale przede wszystkim nowszymi artykułami Sporsa, Powierskiego, Obrzańskiego i Śliwińskiego. Plus obowiązkowa lektura przynajmniej samej kroniki polskiej, Wtedy można naszkicować jakiś, choćby bardzo ogólny, zarys tego czym była Polska a czym w istocie było Pomorze gdy pojawiło się na kartach kronik po raz pierwszy w XI wieku, i jak zaczynało się kształtować jako samodzielny polityczny podmiot. Bez tego bardzo łatwo jest paść ofiarą własnych patriotycznych wyobrażeń o Pomorzu i silnej chęci pielęgnowania czy podkreślania odrębności, która wszelkie kontrasty chce zakorzenić głęboko w historii, najlepiej "od zawsze", co nie zawsze jest źródłowo uzasadnione.