Cieszę się, że umiesz czytać ze zrozumieniem. To w naszym, coraz powierzchowniej wykształconym, społeczeństwie zjawisko coraz rzadsze. Potem wychodzą z tego takie POLSKIE DIALOGI: Gadał dziad do obrazu, a obraz do niego ani razu.

Serdecznie pozdrawiam

Dziękuję za słowa zachęty. Tak wydaje mi się, że rozumiem jakie ma Pan zdanie na temat wartości materiału nazwiskowego w katastrze pruskim z 1772 roku. Nie podzielam go. Różnice między wyraźnie polskimi nazwiskami z wiosek kaszubskich takich jak Brzeźno, Borowy Młyn, Konarzyny, czy choćby Lisewo, a rdzennie niemieckimi nazwiskami w takich jak Koczała, Rzeczenica czy Domicław jest ewidentna. Pewnie że to żaden definitywny argument ale informacja sama w sobie wartościowa i zasługuje na wzmiankę. Może ktoś się zainteresujei przytoczy tu bardziej konkretne fakty.

Skoro sobie "panujemy" to Panie Stojgniewie chyba jednak nie zrozumieliśmy się. Wartość materiału nazwiskowego w pruskim katastrze z 1772 roku (przypadkiem nie jest on z roku 1773?) jest ogromna. Ale nie jest to wg mnie materiał, na podstawie którego można formułować osądy tyczące się języka użytkowego wymienionych w nim osób.
Dywagacje na temat tego czy ich polskie lub niemieckie brzmienie decydowało o zasięgu kaszubszczyzny są tak samo przekonujące jak określanie na ich podstawie koloru włosów mieszkańców poszczególnych wsi. Przepraszam Pana za ten sarkazm, ale w końcu to forum wymiany poglądów... a tam gdzie logiczne argumenty nie zawsze są skuteczne można zadziała ironii. No chyba, że ważniejsze jest pokazanie wiedzy, iż taki kataster istnieje... O to jednak Pana nie podejrzewam.

Zdaje sobie z tego sprawę. Samemu przeglądałem metryki i materiały nazwiskowe z Dolnego Śląska i Wielkopolski. Wymieszanie się ludności w jednej wsi to wstęp do jej germanizacji. W przypadku człuchowskiego stwierdzam tylko obiektywną różnicę widoczną w proporcjach nazwisk polskich i niemieckich. Nie przesądza ona o niczym ale jednak przybliża obraz lokalnych uwarunkowań etnicznych.

Tak, pod taką interpretacją mogę się podpisać. Pokazuje kierunek ale nie daje klarownego obrazu. Z jednym zastrzeżeniem - nie zawsze wymieszanie ludności prowadziło do germanizacji. W nie jednej wsi koloniści w ciągu 2-3 pokoleń ulegali kaszubizacji. Tak stało się choćby z Kolonią koło Sianowa, Karczemkami i Kolonią koło Chwaszczyna. Trudno byłoby dziś jednak powiedzieć jakie czynniki ostatecznie przeważały o narodowościowo-językowym charakterze zmian.

Warto byłoby sprawdzić w "Historii Kaszubów ", Józefa Borzyszkowskiego, skąd ponoć pochodzi mapka maksymalnego zasięgo kaszubszczyny.


Szkoda, że mapka nie precyzuje tylko czy chodzi tu o zwarty zasięg osadnictwa rdzennego, o zasięg większości kaszubskiej? Sporządzona została ponoć w oparciu o dane Ramułta. Na podstawie jego "Statystyki" można przyjąć częściowo kaszubski charakter niektórych wsi pod Człuchowem i w parafii przechlewskiej, jednak gdy chodzi o Koczałę i najbliższą okolicę, to jej kaszubski charakter w XIX wydaje się być dość naciągany. Być może przetrwały tu jakies ostatki ludności rodzimiejm, jednak sądząc po nazwiskach wątpliwe jest by jeszcze w dobie I rozbioru wieś liczyła choćby w połowie Kaszubów.


A jednak nazwa przysiółka -"Pathoken" wskazuje, że dawniej w parafii tej na pewno mieszkała ludność rodzima. Także sąsiednia Pieniężnica w XVII wieku posiadała ludność rodzimą. Prawdą jest jednak, że pogranicze człuchowskie było do XVII-XVIII wieku słabo zasiedlone, a w XVII wieku, jak i po potopie, wojnie północnej nastąpił okres silniejszej kolonizacji niemieckiej.



EDIT:

Przekazy Papłońskiego czy Derdowskiego są zbyt ogólnikowe ale Hilferding wspomina iż w powiecie czluchowskim Kaszubi zamieszkują jedynie parafie borzyszkowską i konarzyńską. W połowie XIX wieku parafia przechlewska i koczalska musiały być uważane za większościowo niemieckie. I tak nie wyklucza to przetrwania jakichś resztek ludności rodzimej.

Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że wspomniane wsie dzisiaj już nie są w powiecie człuchowskim. Po 1918 roku zostały włączone do powiatu chojnickiego, zaś obecnie są w powiecie bytowskim.

Wspomniane Przechlewo i Polnica były zamieszkane przez Niemców - fakt, że ich dziadkowie czy być może rodzice byli Kaszubami, ale religia luterańska pomogła germanizacji.

Człuchów chyba jednak nie był czysto niemiecki.
http://imageshack.us/photo/my-images/339/dk05anteillg.jpg/

Oczywiście, zarówno Przechlewo jak i Polnica były "wielonarodowe", przy czym niewątpliwą przewagę na początku XX wieku mieli tam już Niemcy. Luterańskość o której wspomina Wilku raczej nie miała większego wpływu na opcję, gdyż protestancie byli tam w mniejszości (vide - budowa zboru w Przechlewie to dopiero rok 1904 jeśli dobrze sobie przypominam, a w przypadku Polnicy rok 1912).
Nie wiem, czy aby o przyłączeniu do RP lub Niemiec decydującego głosu nie mieli tam właściciele dużych dóbr ziemskich.

W roku 1905 w Przechlewie mieszkało 1070 katolików i 788 ewangelików.