Moim zdaniem teza najbardziej prawdopodobna. Przemawia za nią też fakt, że przybyszy z Krajny nazywano w Wielkopolsce Kaszubami, zaś główna rzeka przepływająca przez Krajnę - Łobżonka, dawniej była nazywana Kaszubką.

Teza jakoby kaszubskie cechy w toponimii zatrzymywały się na linii Bysław-Cekcyn-Gniew została obalona przez Rymuta i M. Sulisz (Staropolska fonetyka).Cechy kaszubskie można znaleźć aż po Noteć.

Miękczenie k do kj:tj:cz:ć, zaś g do gj:dj:dż:dź jest znane także etnolektom połabskim co świadczy o tym, że proces ten musiał zajść dawno. Ponadto jego zasięg w przeszłości wyznacza jakimś "dziwnym trafem" linia Noteci, gdyż oprócz Krajniaków był znany również Wieleniakom.

Pomorszczyzna zaczęła się odróżniac od polszczyzny znacznie wcześniej niz czeszczyzna. Piskorski tak to opisuje:

A to ostra granica na Noteci i Wiśle, to przepraszam kiedy istniała? W VI wieku? I zatarła się pewnie już w X na wskutek ogromnej presji niejakich Polan? Pewnie pochodzący ze Skandynawii drużynnicy Mieszka I polonizowali biednych Pomorzan z Nakła...Choć to może krewniacy Krzywoustego, rządzący tam na początkach XII wieku tego dokonali...

Sorry za ironię, ale to się historycznej kupy nie trzyma i tyle. Rzeki w tym czasie były GŁÓWNYMI arteriami komunikacyjnymi, a nie granicami! W X wieku na naszym obszarze, praktycznie ani jedna większa rzeka nie oddzielała plemion, natomiast większość z nich stanowiła oś osadnictwa części z nich (Odra - Śleżan i Wolinian, Wisła - Wiślan i Mazowszan, czy Warta - Polan).Dolna Wisła granicą najpewniej stała się dopiero w XIII wieku, gdy najpierw Prusowie spustoszyli osadnictwo słowiańskie, a następnie Krzyżacy na ich karkach ruszyli nad Bałtyk. I to granicą polityczną jedynie! (książęta pomorscy praktycznie do końca XIII wieku posiadali choćby majątki na prawym brzegu Wisły, które ostatecznie odstąpiły dopiero zakonowi córki Sambora II.

I specjalnie chyba dla Ciebie zrobię kiedyś przedruk artykułu Zofii Stamirowskiej. Bo to jest zadziwiające, jak z jednej strony wieszasz psy na Nitschu i ubolewasz jak to językoznawcy bezkrytycznie powielają jego poglądy, a z drugiej całkiem mechanicznie powielasz jakieś podziały na kociewskie (gwary? subdialekty?) poluskie, lasackie, czy góralskie, które ktoś tam kiedyś na marginesie odnotował, a potem inni, nie patrząc na rzeczywiste badania je bezrefleksyjnie powielali...uż kiedyś Ci zwracałem uwagę, że określenia te maja słaby, jeżeli jakikolwiek, związek z jakimiś podziałami językowymi. I zauważono to już w okresie międzywojennym, a Ty nadal swoje...

Wariant drugi: Krajna mogła być od początku być wielkopolska i dopiero później ulec lekkim wpływom pomorskim, najsilniejszym na północy.

Wariant czwarty: Krajna mogła na skutek kolonizacji zarówno z Kaszub jak i Wielkopolski ulec etnicznemu i językowemu wymieszaniu które dało takie rezultaty.

Wariant trzeci: Krajna mogła być początkowo pomorska. Z czasem uległa zbliżeniu do Wielkopolski.

Młół czy płół to nie są tylko jakieś tam dwa słówka czy pospolite leksykalizmy. Tu nie chodzi o same słowa tylko o ich formę, która brzmi nie jak miołł, piołł ani nie jak mełł, pełł – czyli nie tak jak w całej Polsce. To jest jedna z najstarszych lechickich cech dialektalnych – kontynuanty l miękkiego zgłoskotwórczego. Jedna z najstarszych w Polsce. Dziwi mnie, że tak to zbyłeś, bo to tak jakbyś zupełnie nie brał tego pod uwagę albo jakbyś był tego zupełnie nieświadomy.

Na podstawie zapisów zawierających kontynuanty l miękkiego, w oparciu o najstarszą pomorską toponimię, wyznaczano pierwotne zasięgi dialektów połabskich i pomorskich. Jej zasięg na Pomorzu wyznacza linia Cekcyn, Bysław, Gniew. Nitsch w kwestionariuszu zaznacza, że prawie taki sam zasięg ma też kaszubski wyraz brzad nie znany w innych dialektach oraz kaszubskie toponimy jak sam Cekcyn. Jego zdaniem zbieżność taka nie może być przypadkowa. Możemy się z nim zgodzić lub nie ale nie można odmówić jego wywodom spójności. Jeśli w Krajnie nie ma toponimów które wskazywałyby na kaszubienie lub pomorskie formy l zgłoskotwórczego to siłą rzeczy czy chcemy czy nie, nie ma dowodów na to by uznać Krajnę za terytorium stricte pomorskie.

Może problemem jest samo deterministyczne podejście do tego zagadnienia. Skąd w ogóle bierzesz założenie, że musiała tu istnieć „pierwotnie” ostra granica? Co masz na myśli przez „pierwotnie”? Nic być nie musiało, a zwłaszcza 1500 czy 1000 lat temu gdy nie powstał jeszcze język staropolski ani kaszubski. Przecież liczne innowacje tworzyły się w czasach późniejszych. Afrykatyzacja wg. jej badaczy jest dużo późniejszej daty i obca była początkowo dialektom pomorskim. A miękczenie ki oraz gi rozwinęło się silniej po IV palatalizacji. Kiedy? Czy istniało w Krajnie od zawsze? Nie wiem ale ja samemu nie spotkałem się z tezą o silnym zróżnicowaniu się języków słowiańskich we wczesnym średniowieczu a co dopiero zachodniosłowiańskich. O ile dobrze się orientuję konsensus polskiej filologii jest zupełnie przeciwny. Wydzielenie się staropolskiego to najwcześniej rozbicie dzielnicowe.

Kazimierz Nitsch, polonista i dialektolog, profesor filologii, zdziwił się, że Kociewie zachowało typowo pomorskie formy młół płóła, mimo, że ze wszystkich dialektów zachodnioporuskich po lewej stronie Wisły jest kaszubszczyźnie najbardziej odległe. Dla odmiany Krajna i Bory, które bardziej zbliżają się do Kaszub form tych nie posiadały. Kazimierz Nitsch zbudował w tym punkcie trzy hipotezy "Albo południowi nadnoteccy Pomorzanie mieli mowę zawsze bliższą wielkopolskiej niż kaszubskiej." "albo cała ludnosć przyszła później z Wielkopolski nie wchłaniając nic z pierwotnego osiedlenia" "albo pomorskie resztki spolszczyły się zupełnie." Hipotezy te streszczają się do wariantów przejściowość od początku, przejściowość wtórna powstała w wyniku zmieszania, znaczna wymiana ludzi lub/oraz języka. Te trzy hipotezy wyczerpują chyba podstawowe możliwości tłumaczenia "przejściowości" jakiegoś obszaru pod względem jezyka. Nitsch eliminuje hipotezę ostatnią podając za przykład formy młół i płóła które skoro zachowały się na Kociewiu po "przeworcie językowym" to nie mogły raczej zatrzeć sie w Krajnie która mając dużo więcej wspólnego zarówno z Wielkopolską jak i Kaszubami ulec mogła co najwyżej "powolnemu odkaszubieniu",i w ten sposób dochodzi do wniosku, że "przodkowie dzisiejszych Krajniakow nie byli językowo Kaszubami". W ten sposób trakutuje on populację Krajny za pierwotna i lokalną i wspomina niespotykaną różnorodność Krajny. Ostatecznie genetyka wiele mogłaby powiedzieć o pierwotnym osadnictwie pogranicza. To genetyka bada pokrewieństwo bezpośrednio.

Czyli mam jednak rozumieć, że zgadzasz się jednak z tezą Nitscha, którą poparł tu Piskorski? Bo pamiętam rzeczoną dyskusję sprzed kilku lat o Krajnie, gdy mi udowadniałeś, że kaszubszczyzna sięgała aż po Noteć i nitschowe „tereny przejściowe” to nic innego jak spolonizowane później obszary kaszubskie. A dyskutowaliśmy o tym, czy wszystkich Pomorzan, opisywanych w średniowiecznych źródłach można uznać za „przodków językowych" dzisiejszych Kaszubów. No i jak pamiętam, podpierając się Ceynową, ostro krytykowałeś właśnie sądy Nitscha, które tutaj Piskorski, wprost powtarza. Zaznacza przecież wyraźnie, że o ile dowiedziona jest autochtoniczność ludności Kociewia i Krajny, nie ustalono definitywnie, czy powstała ona na podłożu kaszubskim. A materiał toponomastyczny, wg. naszego autora, potwierdza istnienie właśnie obszaru przejściowego w rozumieniu Nitscha. Czyli konkluduje, że pomorskie na południowym Pomorzu Gdańskim nie równa się kaszubskie. No i mnie zaintrygowało, bo tak tu doceniłeś warsztat Piskorskiego, czy ta jego konkluzja nie zmieniła Twojego punktu widzenia właśnie w tym aspekcie.