Bédùjã tuwò dawac krótczé dokôzë prozatorsczé, felietónë, gôdczi, òpòwiôstczi, aa téż kòmentôrze do nëch przeczëtónëch.
Na zôczątk krótczi tekst do szpòrtë ë rozmëszlenégò:


Jo, jo!
Cos blós dlô mùskòwców

Ti, chtërny chòc kąsk znają kaszëbską gôdkã, abò czëlë cos ò Kaszëbach wiedzą na gwës co òznôczô słowò „jo”. Wikszosc rzecze, że „jo” to je pocwierdzenié ë je procëmné parikùłe „nié”. Në jo, to bë sã nawetkã zgôdzało, ale nié do kùńca.
Chcemë le zaczic òd zôczątkù.
Pòznôwając òsoblëwé słowò „jo” mùszimë znac czile zasadów jegò fùnkcjenirowaniô.
Pierszô zasada brzëmi: „jo” znaczi „jo”, le nie wiedno, dlôte je jesz wiele jinszëch zasadów.
Drëgô zasada: Czasã „jo” to „nié”. Na przëmiôr taczé zdanié: „Jo, jô jem glëpasy” – negò zdaniô ùżiwómë dôlmacząc sã szefòwi, a tak pò prôwdze znaczi tëli co: „Nié, glëpero, jô jem mądrzéjszi òd ce! Sztrechù òbarchniałi” .
Trzecô zasada, prostô ë nieskąplikòwónô: słowò „jo” òznôczô zgòdã, na przëmiôr: „Jo, szef pò prôwdze je glëpasy!”. Mùs je òpasowac, bë „jo” w tim znaczënkù ùżewac le blós w gôdce z wespółprôcownikã a nigdë z szefã.
Tak je blós z jednym „jo” samò w zdaniu stojącym. Dlôte kòżdi mùszi znac zasadã czwiôrtą: tam dze mómë dwa „jo” stojące kòle se, to je to zaprzeczenié: „Jo, jo, të to jes baro mąrdi!”. Pò prôwdze zdanié no bądze znaczëło to: „Të jes tak glëpasy, jak òbdzarti kùrp!”.
Piątô zasada: biwô, że „jo” je zadzëwòwaniém: „Të jest mądri, jo?”, co znaczi: „Të jes tak mądri, jak knaga òbarchniałô, szpirtã ùżartô a priszczicą pòkrëtô”.
Szóstô zasada: „jo” je pocwierdzeniém z przëcëskã. Wtedë wëmôwiô sã jé cëgnąc „o”. Pëtanié: „Jes të glëpasy?” Òdpòwiesc: „Joooooo!”. Nieczedë no cëgniącé sã „o” wëmôwiô sã jak „oł” a të „jo” brzëmi „jołłłłłłłłłłłłłł”.
Sódmô zasada: „jo” je midzënôrodné, znónô wnetk wszãdze na swiece: w Szwecjë, Danië, Norwegië, Anglijë, USA, Kanadze, Czechach, Niemcach ë… na Kòcewim. Ti co znają „jo” dogôdają sã w kòżdim nórcëkù swiata.
Ósmô zasada gôdô, że „jo” je nôlepszé do spiéwaniô. Pasyrëje do rocka, pùnka, rapù, hip-hòpù, pòwôżny mùzyczi, dżezë ë wiele jinszëch ôrtów, tak dôwny jak dzysdniowi, mùzyczi. Na kòżdim kòncerce czëc je z binë a pòd nią „jooooooo!”, ë to w różnëch ukłôdach: „joł, joł”, „jo, jo, jo, jo, joł”, „jo, jo, jo”, „joooooooo, jooooooooo”. Całi dzéń bë mógł ôrtë spiéwaczégò „jo” rëchòwac.
Na kùńc zapitanié: czë wszëtcë wszëtkò bëlno zrozmielë?
Jo, jo…

Cytat:

No, jeszcze na Krajnie, na Ziemi Chełmińskiej i w Bydgoszczy.
Aczkolwiek na ziemi krajeńskiej:
jo=tak,
jo jo - mówimy jak niezbyt rozmowcy dowierzamy
ja,ja - stosowane jako wyznanie całkowitej niewiary w usłyszane słowa.
A swoją ciekaw jestem ustalenia pochodzenia tego "jo". Regiony jego występowania w basenie morza bałtyckiego pokrywają się mniej więcej z terenami ekspansji Hanzy, a jej "językiem urzędowym" był Plattdeutsch. Więc chyba trzeba dziękować Sasom..
Jau!
pozdrawiam
Piotr

Stôri kawaléra (dzél I)

Jô jem stôrim kawalérã. Në ë cëż? Në ë nick! Jesz żëjã.
Ni móm bialczi, bò docz móm cëzą babã dodom brac, żëwic, òblakac, grzac, smùkac a do tegò jesz slëchac ji szkalòwaniô, pëskòwaniô, trzôskòwaniô, jamrowaniô, bleczeniô. Jô bë doch nie zledôl dërchem klepónëch gòrzczëch żôlów, mãglaniô jiwrów nad ùchã, stãkaniô, bùrczeniô, „mariczëne bùksów” wszeljaczëch, jiscënków ò gówienka, mãków pańsczich, bò tą litanią òna richtich rozmieje klepac.
Móm czasã taczé glëpé mëslë, bë so jakąs pëszną bialkã nalezc. Mòże dobré pôlenkò bë zrobila, wëglãcowa bë mie w kùńcu mòją, zaroslą pichã a pajiczëną, jizbã, wëpra bë żoczi ë spòdné bùksë, chtërné jô miast prac to kupiajã wcyg nowé - kùli dëtka to bë da zaòbszczãdzoné. Mòże bë masaż zrobila, pò piwkò do krómù bë skòczëla. Cëchò bë sedza, fejn sã ùsmiécha, a smùka pò lësënie… Pòmarzëc wiedno jidze. Le jak mie taczé mëslë nańdą te zarô sadóm a czekóm jaż mie przeńdze. Jak nie przechôdë te pãcóm sã z cali mòcë w pësk. A môsz! A môsz! – rikóm sóm na se ùdôwając, dlô lepszégò efektë, bialczëny glos. Òd tegò pãcaniô jem czerwiony jak gùlôcz, a lëdze mëslą, że to òd picégò. Jak ju to nie pòmôgô, te jidã do mòjégò drëcha, chtërny ju szterë latka je, biédôk, żeniali, ë pò dwùch dniach wzéraniô na no selsczé, rodzynné żëcé wszëtczé cknieniô do żenieniô flot mie z glowë fyrtã ùcékają. Dzãka bògù, że są jesz bëlny drëchòwie, co w biédze pòmògą dobrim przikladã.
Mùszã rzec, jakbë chto nie wiedzôl, że stôri kawaléra to je chlop pò trzëdzestce. Pòznac gò jidze baro letkò, przede wszëtczim pò wëgniotlëch ruchnach. Platowac nijak nie rozmieje; weznie na se wcygnie kòszlã ë bùksë, rãką wegladzy ë jemù to sygnie, a tim co sã z niegò smieją gôdô, że to je takô móda. Czedë taczi jidze sztrasą to za nim wiedno lecą, dzesz tak na wësokòscë rzëcë, mùchë ë skògòle. Za czim òne cygną jô wiém, a chto ni mòże nó to przińc niech le wëcknie knérą… Ne òwadë, są òsoblëwim przëtrôfkã bialczënégò ôrtu, bò na taczegò skrzëpiela, jak jô, lecą.
Stôri kawaléra kreczë tak dosc krzëwò na szpérach. Nie je dzyw, doch wiôldżi cãżôr òn mô w bùksówkach do noszeniô. No dwiganié je wiôlgą fëlą stôrokawalérstwa. Ale jakòs to sã dô… òd czasë do czasë, òd przëtrôfkù do przëtrôfkù, òd kwiôtuszka do kwiôtuszka. Blós pózny bez tëch żenialëch chlopów, wrôcôjącëch z delegacjë, mùs je czasã òknã wiornąc abò, jesz gòrzi, zëmą calą nockã na balkònie sedzec. Ale cëż, kòżdi chlop doch mùszi… jinaczi glupi rozëm dostôwô.

c.d.n

Stôri kawaléra (dzél II)

W nen pamiãtny dzéń, czej jem skùńczël trzëdzescë lôt, zbùdzël jô sã baro pògniotli. Òsoblëwie rzëc mie baro bòla. Sygnąl jem pòd sztruzak, a tam gãsé jaje! Ala czôrce, chtëż mie tak cosz miôl zrobioné? Jak sã òkôzalo to nie bëlë niżódny czôrce, le tatk z nënką, chtërny rzëklë, żebë jô jima wnuka wësedzôl, jak ni mògã so kluczi nalezc. Jaje jem schòwôl do lodówczi, mòże rôz czedës cosz z niegò wëléze.
Kąsk zli zacząl jem robic so prażnicã. Robeltóné jaje bëlë ju na panëfce, jaż czëjã zwónk do dwiérzi. Òtmikajã, zdrzã a tam nen wieczny pita Frãc z lilewą, òkraszoną stënką, knérą, blãk òczama, sapiącë a stãkającë pchô sã do chëczë. Le nie sóm! Na chrzebce dwigô pùpã. Ale jaką! Slomianą, w pëszné, farwné, gwësno z lómpeksë halóné, ruchna òbleklą. Glowa z wrëka zrobionô, zloté klatë, z anielsczich wlosów, zeloną chùstą bëlë przëkrëté, lepë na czerwiono czwiklą wëmalowóné, rzãsë a brwie sadzą pòdfarwòwóné, ùszë klapiasto nastawioné, knéra sztram stojącë. Gôdajã wama jistny cud, nie baba!
– Bialkã cebie niosã! – wësapôl Frãc, a fùzlã mù z gãbë szlo, że w jednym sztóce swiéżégò lëftu w chëczë zabraklo.
– Skąd të ją môsz przëwleklé?
– A sedza biédnô na przëstónkù, a żda czedë të za nią przëlézesz. Ale ce, zgnila, nie bëlo.
– Skąd të wiedzôl, że òna je prawie do mie? Doch nick nie gôdô.
– Jak skąd! Tuwò môsz lëst. Wez le so przeczëtôj, a mie halbkã dôj, bò jô jem czësto zmachrowóny. Baba cãżkô jak nażartô knaga…
Chcąc niechcąc halbkã mùszôl Frãcowi dac. Nen szczeslëwi, że mù sã tak fejn dzéń zacząl, pòsadzël z namaszczeniém pùpã w kùchni na stólk, trzasl lokcã w dno bùdlë, òdkrãcël tropã, wząl stolëmny szluk, gãbã pają przecarl, strząsl sã a szedl dodom.
Do kùchni wlazla nënka.
– Do paradnicë wez ją doch zaproszë. Jak to wëzdrzi, brutka w gòscënie a w kùchni szmërgnionô na cwiardim stólkù jak nona sedzy.
– Niech le sedzy, nôprzód przëczëtómë skąd na snôżô nona je.
W lësce stalo: „Jô sã zwiã Sztazja. Namienionô jem Grëbémù Rómanowi. Jô przëszla do niegò z baro dôleka. Szla jem a szla, dlôtë jem czësto médëch, tak że ni mògã, ni rãką, ni szpérą, ni banią rëchac, ani téż slowa ze se wërzëknąc. Tam, skąd jô jem, lëdze są baro dobri a żëczlëwi ë żebë rómkòwégò knôpiczégò sëmiã nie marnowac ùmëslëlë so wëslac mie do niegò. Jô jem, jak je widzec, baro pësznô, rozmiejã pôlnié ùważëc, swinie nafùtrowac, miotlëcą smiécë wëmiatac, welnã wiązac, żoczi sztëpòwac, a bùksë platowac. Niech chto bądze taczi dobri a zaniese mie do mòjégò lubòtnégò beńla, chtërny zó ten bëlny ùczink na gwës sznapsã wënagrodzy.”
A jenë jo! Cëż jô terô móm z nią zrobic? Do kùchni sã nie nadôwô, bò ji slomiane calo bë flot w lëft szlo, a te miast wieselégò pògrzéb a stipã nót bë bëlo szëkòwac. W jizbie téż ni mòże sedzec, bò proch sã z ni sëpie jak brzëdôl, a wkól sprzątac czlowiek bë wcyg mùszôl. Do lóżka téż nie bëla, bò kąséczk za sztiwnô a nieruchawô. W kùńcu wząl jô ją chwacël pòd pazëchã a zaniósl na pszãter. Tam pòsadzël w nórce kòle kùkùwczi, żebë mògla na òbińdã wëzérac, a dôl ji drutë w rãkã, bë mie ùwiązla welnianą mùcã na zëmã. Ju trzë zëmë tam sedzy, a jesz nawetkã trãdla, zgnila jednô, ni mô zrobioné.

the kùńc

KASZËBSCZI BÒHATÉROWIE

Kaszëbskô zemia wëdala baro wiele bòhatérów. Ò wielu pamiãtómë ë tczimë na codzéń. Wielu dopiérze òdgrzebùjemë z niepamiãcë dzejów. Badérëjemë jëch żëcorisë a jich slôwné dzeje.
Ne jo, le wielu bòhatérów nóm Kaszëbòm skradlë zli lëdze. Jo, nie chcemë sã bòjec tegò glosno rzec, skradlë jich nama!
Chcemë le zaczic òd piérszégò bòhatéra, chtërnégò nóm skradlë. Jidze ò Janka Kòsa – szterégò z pancernëch. To doch Kaszëb fùl gãbą! To je widzec a czëc we fylmie. Nié blós nôzwëskò „Kòs” gôdô nóm ò jegò kaszëbsczich kòrzeniach, le téż miono „Jan”. To je czësto kaszëbsczé miono. Wszëtcë wiedzą, że przed wòjną Kaszëbi dôwalë swòjim dzecom miono „Jan” na czesc…, ne tegò, jak òn sã zwôl? – Pilsudsczégò!
A miasto, w chtërnym sã ùrodzël Jan Kòs? Doch to Gduńsk je! Stolëca Kaszëb, jakbë nie bëlo. A co ti maccë w nym fylmie zrobilë? Nick! Nick nie rzeklë ò kaszëbsczim pòchòdzenim Janka. Nawetkã pòjôzd naszégò bòhatéra – czolg – je kaszëbsczi. Wszëtcë ò tim wiedzą. Stoji doch w Wejrowie z pòdnioslą sztram lufą. A Janka scyrz? Szarik. Jaczéż to je fejné kaszëbsczé scyrzowé miono – Szarik. Szarik, òd szari farwë, znaczi bùri, co znaczi, że bùrekã bél scyrz naszégò bòhatéra. A bùrczi są na Kaszëbach we wiôldżich stadach. Móżna rzec, że to je kaszëbskô rasa.
Jinszi prziklôd. Klos! – kapitan Klos! Hans Klos – téż bél Jankã, Janã. A skąd bél? Aaaaa? Z Kòscérzënë. Nawetkã malinczé dzeckò w Niemcach znaje nen slôwetny wiérzt ò pòchòdzenim Klosa. Jô so pòzwòlã zacëtowac:
„Dze të mieszkôsz?
W Kòscérzënie
To të Kaszëb kòzy sënie”
Òj, bél nôsz bòhatéra pùrtkã przegrzeszonym dlô tëch wrednëch Niemców. Òj bél! Jak òn jima dokùczôl, jak szpiegòwôl, jak fejn wëwiadowôl. Nicht tak nie mógl sledzëc ë prowòkòwac, jak nôsz kòchóny, wspaniali Jank Klos. Ë tuwò mùszimë sã zastanowic nad kaszëbsczim nôzwëskã Klosa. To doch je czësto kaszëbsczé nôzwëskò! No slowò pòchôdë òd stôrégò slowa kaszëbsczégò „kłos”, a że familëja Hansa bëla z Pùcka, gôdalo sã no slowò z bëlôcka „klos”. Ne i fejn, bò na taczi ôrt ùdalo sã naszémù szpiegòwi wëprowadzëc Niemców w pòlé. A co zrobile ti diablë w tim fylmie. Nick! Nick nie rzeklë ò jegò kaszëbsczich kòrzeniach. A jesz zrobilë z niegò rusczégò ageńta. Czôrce!
A gdze jinszi naszi bòhatérowie? Gdze je nôsz Janosik?! Ne gdze? W górach - do szwernuta! Tam jegò wënekalë, bë krôdl bògatim a dôwôl biédnym góralom. A naszi bògaczowie te cëż? Òd macochë. Nie nôdôwają sã do òkrôdzaniô?
A chcemë rzec jesz ò jednym. Rumcajs! Tegò Czechòwie pòrwalë do Jiczina.
A Bòles ë Loles? A Tola? A nen… jak mù tam - Matolk… kòzelbòk? A Miedzwiadk Ùszatek ò Reksu nawetkã ni ma co gadac!
To są naszi kaszëbsczi bòhatérowie, chtërnëch nóm pòdstãpno skradlë a zrobile na nich wiôldżé dëtczi.
W tim môlu a czasu gôdómë dosc! Dosc niepamiãcë ò naszëch bòhatérach, dlôte nót je pòwòlac Towarzëstwò Na Rzecz Przëwróceniô Nazôd Kaszëbskòscë Skradlim Bòhatéróm. Chto je za? Rãka w górã.

Ble, ble, ble...

Lëdze mają wiele do gôdczi. Prawie ti, co w glowie nick ni mają, a miec nie chcą.
Zewsząd czec je ble, ble, ble.. Tak sã wëdôwô, że nôwicy „bleczą” bialczi, pòliticë ë wszelejaczi artiscë.
Bialczi tak pò prôwdze gadac mùszą. Takô je jich bialczënô nôtëra, zapisónô, jak to sã gôdô, w genach. Bez pludrów niżódnô bialka dlugò nie pòcygnie. Në jo, czasã sã spòtkô jaczisz wëjątk, le to baro rzôdkò sã zdarzi.
Wicy jak bialczi rozpòwiôdają pòliticë, le kąsk jinaczi. Òni mają to do se, że lżą, nawetka trzéba rzec, że mùszą lżec. Takô je jich robòta. Jakbë gôdalë le samą prôwdã, dlugò bë sã nie òstalë na tëch swòjëch stólkach. A co do mądroscë jejich gôdaniégò, to je tak: gôdają bò gôdają, bò gadac mùszą. Jedno slowò je mądré, a sto slów to blós jaczész-taczész bezrozëmné plestanié. Na Kaszëbach taczé „bleczenié” zwie sã glëpio-mądrim. Je òno do tegò, żebë lëdze jich za baro nie rozmielë. Doch lëdze ni mùszą wiedzec, co sã pò prôwdze dzeje. Sygnie, że pòliticë wiedzą.
Artiscë to je zôs jinô sprawa. Òni sã tegò ùczą w szkòlé. Mùszą znac wszeljaczé minë a gestë. Mùszą wiedzec jak rzec „kòchóm”, a jak „kùszni mie w...”. Në jo, artiscë to są artiscë. Jak czasã mòżna ùwierzëc bialkòm, a jesz rzadzy pòlitikòm, tak artistóm wierzëc nie je nót. Nigdë czlowiek nie je gwës, czë to co gôdô artista je prôwdą czë falszã.
Na kùńc òstôwô jedno pitanié: czë z tegò wszëtczégò nôgòrszô je mieszónka: bialka, pòlitik ë artista w jednym czlowiekù?

Trema

Cëż to je trema? Jaż strach ò tim gadac, tak to je strôszny temat. Trema, jak je mòżna przëczëtac kòl Trepczika, to: pëtel, drżôl, drgòtka, lëknica. A jinszi jesz gôdają: bòjączka, strachlawica ë binowé ùstrachowienié.
Ti mądralowie tak richtisz to nick nie wiedzą. Jô zó to wiém co to pò prôwdze je! To je DËRGÒTKA!
Stojôl jem czedesz na binie a dërgòtôl ze strachù szpérama. Tak dërgòtôl, że no dërgòtanié szlo bez calé calo jaż do zãbów. A ne mie tak dërgòtalë, że bëlo to czëc na drëdżim kùńcu zalë, jaż wszëtcë bë nie òglëchnąc mùszelë ùszë sztopac. A mòjé ùszë òd tegò dërgòtaniô tak klapòtalë, że jaż wiater sã robil, a ti co sedzelë w piérszëch régach mùszelë sã dosc dzyrżkò stólków trzëmac, bë nie spasc. Czerwiony jô bél na gãbie jak gùla, a taka ze mie hëc szla, że ti co ze mną wëstãpòwalë spëlëlë sã flot ze sromòtë. Strëdżi zmòklëznë plinãlë mie z bani w dól bùksama jak rzéką, a wnet wiôlgô plëta rozla sã z binë a zatopila calą òbslëgã ti jimprezë. A mòże to nie bëla zmòklëzna?
A cëż tam ò plëce, chcemë le rzec ò dërgòtanim. Òd dërgòtaniô mie, dërgòta bina, òd dërgòtaniô binie, dërgòta zala. Taczi to bél cug dërgòtanégò. Ju jô zaczął dërgòcąco gadac wiérzt na tczã lëstopadowégò swiãta tegò co bëlo w rujanie (starszi wiedzą jaczégò), a ju pierszé rédżi zaczãlë kòlibac sã w takce mòjégò dërgòtanégò. Ju jô bél przë drëdżim werse, a ju dwa rzãdë sã kòlibalë. Za sztót trzë, szterë, piãc. Òd tegò kòliba sã calô zala. A za sztót piérszé rédżi kòlibalë sã tak, że lëdze ze stólków spôdiwalë. Direchtórka, szkólnô òd historië, szkólnô òd rusczégò, òd biologië, òd chemië, sprzątôczka a téż piérszi sekretira partië co bél przëszedl òdezdrzec naj’ wëstãp.
Wszëtcë ti òd tegò mòjégò dërgòtaniô sã zwócelë a leżelë na délach. Leżelë a pòdskakiwalë do górë. Nôprzód dosc niskò, le z czasã jak mòjé dërgòtanié bëlo corôz wiékszé - corôz to wëżi. Ju przë trzecym werse latale òni pòd dëkã zalë. A to jesz nie bëlo kùńc. Piérszi sekretéra zrobil dzurã w dakù, a wëlecôl bùtën. Za nim zarô wefrunã direchtórka, szkólnô òd historië, ta òd rusczégò, a wszëtczé jinszi mët. Sprzątaczka ni, bò sã chwacëla nodżi òd stolë.
A jô dërgòtôl z ti tremë. Dërgòtôl jaż jô cali wiérzt skùńczil gadac. A te jô sã fejn sklonil, zlôzl z binë, a szedl dodom.
Doma to dalo wczirë, bò sã òkôza, że calô ta kòmùma przez mie sã rozdëgòta, rozkòliba ë sã wnet rozwalëla.
Gôdajã – lepi nie wëstãpòwac, bò sã jesz z ti tremë mòże co rozdërgòtac, rozkòlibac a zôs bdze jakô rewòlucjô!

Widzbë zażiwajka

Nié tobaką, nié wònią kwiatów, nié białogłowską parfimą- leno prochã ze stłëkłi lëstopadnikòwim wiéwã ùrnë- zacygnął jem sã...
Głãbòk, do bëna swòjégò „jô”, do greńcë dëszë i serca, pòdług bicô chtërnégò wanożą rãdé mëslë...
Òbdôł jem sã, wëzwòlił z dôczi wątpieniô, przëchłoscył do żëcô i sôrknął jem:
Widzã i czëjã...
Swiãtopôłka twôrz i Damroczi głos...
Gòscy, co niechãtno wstôjelë òd stołu:
Òlafa òd pòkrzesnika, Wolfgãga òd pòdpôłnika i pôłniô, òd pòdwieczórka- Józefa Wisariónowicza...
A wieczerzã jesz jiny wcyg żwią...

Nëże! W drëgą dzurã!
Kaszëbskô Karczma.
„Dzysô bédëjemë zjestkù:
- Czôrné zajiczé pòdniebia na słodkò
- Jãzëk zgnilca w pòlaszącym zósu
- Dëbeltowi klops z pò kaszëbskù do dzecy doma gôdaniô
- Serce Grifa- pòwikszony zestôwk”

Resztã lëdzczégò pichù wdichóm- szarpie mie wiater przińdotë…
W radio pùszczają hëc-listã:
-Hewò nowinë: òstro w górã jidze „Zemia rodnô” Trepczika!
-Dzérzkò trzimią sã „Kaszëbsczé jezora” w wëkònanim Michôła Dżeksóna, krótkò z tëłu hip-hop „Trzë krze na rzmie”!
-Mòckò spôdł szladżer diskò-pòlo „Tam, dze z wisznią tobaczera”.

-Za sztót, z Kaszëbsczi Nôrodny Operë w Gduńsku transmitowónô mdze mùzycznô bôjka dlô dzecy „Ò Kazmierzu, co nie chcôł jãzëka...”

-A terô wiodro:
- Nad wszëtczima Kaszëbama słuńce...

Tómk Fópka
Chwaszczëno, 1 lëstopadnika 2004 rokù, gòdz. 13.10

----------------
"Pòjmë w przódk z kaszëbizną!"- J. Trepczik- www.fopke.pl

Cząd na zdrzélnikòwi sąd

Kòchónô Telewizjo!!!

Piszã do Ce, bò móm wiôlgą prosbã. To je wejle tak – zarô bdã pisôl ó co mie jidze – chcôl jô, żebë të pùszcza program 24 gòdzënë dërch wkól. Jô chòrzã na nimòc spikù ë ni mògã bez to w nocë spac. Jakbë të Kòchónô Telewizjo pùszczëla w nocë jaczis fejny fylm, në chcemë rzec ò témace żëcowim (le blós ni rzëcowim!), to jô bë bél baro rôd.
Òkróm tegò jô bë chcôl prosëc, żebë të nie wëswietla dërch wkól tëch placzlëwëch fylmów, np. taczégò jak zeszli nocë pt.: „Tu bél scyrz pòchòwóny”. Jô noszã brële ë òb czas taczich fylmów òd lez bardzo mie sã òne parëją.
Nié léj téż za wiele wòdë, wtedë czedë są „Wiadomòscë”, bò w òstatnëch dwùch tidzéniach, jô mùszôl trzë razë sëszëc tëpich a rôz zalalo mie calą chëcz. Bëlo to te, czedë bél ten program ò jaczims zlodzeju, czë téż jinym pòlitikù. Tak richtisz nie pamiãtóm, bò jak ju rëchli jô miôl rzeklé zalóny jem bél ë czedë mie tak zaléwalo, te mie krew zalala.
Òkróm tegò jes të Kòchónô Telewizjo mòją nôbëlniészą drëchną, le blós të bë mògla zdjic z ekranë te programë nôùkòwé. Në bò jô ju jem za wiôldżi nó to, żebë ùczëc sã ò sekse, czë jinym rozmnôżanim. A tak pò prôwdze kòmùż to je nót, doch kòżdi wié jak TO! sã robi.
Ju wicy do Ce nick ni móm Kòchónô Telewizjo. Jes të super ë baro lubiã nó Cã wzérac, chòc niwczôrô skażël mie sã telewizór, a ë tak mùszã placëc abònameńt, czë jak tam sã zwié nen pòdatk. Ale cëż, czegóż nie robi sã z miloscë!

Tfùj nôwiérniészi òbzérôcz

Milota na telefón

Czedësz jak sã knôp z brutką spòtikalë, te sã nôprzód ze sobą ùgadiwalë, że na prziklôd zéńdą sã w semerlingòwi stodolë. Schôdalë sã, mùjkalë, kùszkalë. Czasã cosz z tegò kùszkaniô bëlo a czasã ni. Jak to w żëcym.
Czãsto téż mlodi chòdzëlë na wiesczé zôbawë zwóné sztachétenbalama. Tam sã fejn bawilë ë tuńcowalë. Brutmani wëpijalë so piwò abò sznapsa, a dzéwczãta wzdichalë do bògatëch gbùrsczich synów. Pózny beniel, fejn pòd rączkã, òdprowôdzôl swòją brutkã do dom… a te zôs òna jegò. Taczé òdprowôdzanié czasã waralo calą nockã. Mlodi doch mùszelë sã richtich pòznac. A nôlepi robilo sã to ò cemnicą, pòd gwiôzdama. Na dobranoc dôwalë so kùsa ë szlë kòżdé do swòji chëczë.
Biwalo téż tak, że knôpi biôtkòwalë sã ò dzéwczãta. Te szlë w ruch sztachétë… Le to ju są jinni òbëczaje.
Tak, wejle, bëlo przódzy. Terô je móda na tefeloniczną milotã – kòmórkòwą. Në, żebë jesz ti mlodi do se gôdalë przez ne kòmórkòwé telefónë (niechtërny gôdają „szaùeraparatë”). Nié! To nie je tak. Òni so rôz czë dwa razë na miesąc pògôdają, ë to tak flot, że rzeką do se le dwa abò trzë slowa, ë kùńc. Ta milota pòlégô na tim, że òni bez ne kòmórczi do se „pipają”, a gôdają nó to „wësylanié sygnalów”. To gwësno mùszi bëc jaczis szifër. Jeden „pip” mòże znaczi: „lubiã ce”, a dwa „pipë”: „kòchóm cã”. To je baro cãżkò zrozmiec.
Në cëż, taczé to ju są czasë. Mlodi nie chcą na se wzérac, le lëdają „pipac” do se. Le czë z tegò „pipaniô” mògą bëc dzecë?