Trudno mi się odnosić do tego, bo nie znam tych źródeł i statystyk ani nmiejsca i okresu do którego się odnoszą. W przypadku poczucia tożsamości także polskiego skala świadomości i patriotyzmu nie jest skokowa. Niemcy na ziemiach pogranicza stosowali np. podział na 3 kategorie - Pole, Echte Pole i Stock Pole, w zależności od poglądów, stopnia zaangażowania. Skąd te 10%? Nikt o ile dobrze wiem nie przeprowadzał takich statystyk narodowych celowo na Kaszubach. Już na przykładzie pojedynczych puckich wiosek widać, że co wieć to nie tylko inna gwara ale inne często inne poglądy i preferencje. Patrząc na Śląsk czy Ruś trudno naprawdę uzasadnić popularność endecji w czasie odrodzenia panstwa polskiego 10% udziałem świadomych Polaków. Tak jak 94,4% frekwencje "brakiem czasu na politykę". Gdzieś musi tkwić przyczyna takiej aktywności społeczeństwa i takiej radykalizacji poglądów. Kaszuby to taka trochę polska wersja niemieckich Prus Wschodnich, gdzie NSDAP uzyskiwalo gigantyczne poparcie wśród m.in. polskojęzycznych Mazurów. Może nie byli to jeszcze Niemcy pełną gębą, ale na pewno byli na dobrej drodze. Budowa tożsamości to proces, trend. Na Kaszubach ten trend był zbieżny z większą częścią II RP, i slusznie pisze Kociewiak. Na uwagę na pewno zasługuje mniejszościowy głos w puckim i wejherowskim. Obraz nie był taki zupełnie czarno-biały.

Kaszubi z Kanady? Nie spotkałem żadnego. O korzeniach chyba nierzadko pamiętają tak jak cała amerykańska Polonia. Tak by wynikało z pobieżnych informacji w internecie. To nie są ludzie którzy by odcinaliby się zupełnie od swojej tradycji. Asymilacja zagranicznych diaspor to norma. W końcu Kaszubi to nie hermetyczna sekta czy zakon klauzurowy.

Przeciwny jestem upraszczaniu. Tak jak nie można twierdzić że Kaszuby byli arcypolscy, tak nie ulega wątpliwości, że nie miały tu nigdy miejsca takie ruchy jak na Litwie, Rusi czy choćby Śląsku. I to nie wynikało bynajmniej z tego, że kaszubski gbur zapracowany zobojętniały na swój los poddawał się biernie wypadom losu. To co mówią statystyki to coś zupełnie odwrotnego. Wśród wolnych piśmiennych kaszubskich gburów istniało żywe zainteresowanie polityką. Świadomość i wykształcenie było wystarczające. Dzieci kształcono posyłano do szkół, a w domach czytano gazety, dyskutowano o przyszłości. I choć II RP żyła strajkami, rodziła się w bólach i nie była mlekiem i miodem płynąca to jakoś nie zaistniały na Kaszubach takie wektory polityczne ja na Kresach, Śląsku czy na Mazurach. Nawet wśród tej kilkunastu-parudziesiecio procentowej mniejszosci z północnych nadmorskich powiatów.