Cytat:

Piszesz o latach okupacji i powojennych. Czy w XIX wieku gdy ludność Prus Zachodnich powszechnie mówiła "puolscy ledze"? Gdy Parczewski zapisywał wypowiedzi typu "ja Poloch"? To też była to ucieczka przed śmiercią? Nie sądze. Nie sądzę też by Hilferding, Koblischke, Tetzner czy Bayer zmyślili swoje historie pisząc, że w XIX wieku lud w Prusach Zachodnich nie używał powszechnie terminów "Kaszubi" "po kaszubsku" gdy mówił sam o sobie. Po prostu takie są przekazy źródel z epoki. Skoro byli to "puolscy ledze" i "mówili po puolsku" to świadczy to o czymś, nieprawdaż? Polakami może jeszcze nie byli. Ale i galicyjscy chłopi czy Ci z Kongresowki też nie byli jeszcze w pełni uświadomionymi narodowo.

Piszesz "byli Kaszubami" - czyli kim? Co to znaczy, że "Kaszub to Kaszub"? Czyli kto??? Ten który jeszcze w XIX wieku mowił o sobie "Poloch" albo "Katolak" i ktorego "uświadomiła" dopiero XIX wieczna etnografia nazywając go "Kaszebą" na podstawie językowych obserwacji? Jeśli tak to kaszubskość jest produktem zupełnie współczesnymi i co gorsza nie powstałym na drodze wewnętrznej ewolucji świadomości etnicznej samego ludu.


Dlatego niekótrzy z Was wmawiają tutaj ludziom mity, kompletne mity. Sprowadzają zagadnienei tożsamości do banalnego wyboru "albo Polak albo Kaszeba". Do jakiegoś abstracyjnego i ahistorycznego myślenia, które ma się nijak do świadectw z XIX wieku - wedlug których etniczna i kulturowa świadomość związków z Polską i Polakami poprzedzała zaciągniętą tu przez czynniki zewnętrzne tożsamość "kaszubską" i jakiekolwiek bliższe poczucie wspólnoty z Kaszubami - Ewangelikami z Pomorza Zachodniego. Później natomiast najczęsciej współwystępowała z kaszubską - tak jak do dziś. Historia nie zna na tej ziemi myślenia "albo albo". To nie jest myślenie typowe dla etnicznego i kulturowego pogranicza.



A tu jak Tetzner opisywał "Kaszubów" i ich język z Prus Zachodnich:

1.

Diese Slawen sind vielmehr von Süden zugewanderte katholische Polacken. Im Norden, am Meere hingegen, ist ein schmaler Streifen evangelischer Kaschuben erhalten geblieben

2.

Die Zahl der Slawen betrug in Stolp und Lauenburg 1861: 1025, von denen auf Stolp nur 24 kommen. Freilich haben sich da nur die katholischen Polacken zum Slawentum bekannt, die evangelischen Kaschuben bezeichneten sich als deutsch.

3.

die echten Kaschuben und nennen ihre nächsten katholischen Verwandten in Pommerellen und dem pommerschen Grenzgebiet: Polacken oder Katholische.

4.

Pfennig macht keinen Unterschied zwischen Hochpolnisch und Polackisch, das damals in Gegenden gesprochen wurde, die heute zu Preussen gehören, und dem wendischen und kaschubischen Dialekt in Hinterpommern.

5.

die katholischen Slawen im Bütower Kreise und in Westpreussen bezeichnen wir als Polacken, wie sie ja auch in der That das Recht verloren haben, sieh Kaschuben zu nennen. Sie sind im Laufe der Zeit dermassen polemisiert, dass sie sich von echten Polen kaum unterscheiden.

6.

Im Lauenburger Kreise nennt man die pommerellischen Slawen nur Polacken oder Katholiken, die alten pommerschen Slawen aber Kaschuben.

7.

Aber mit den letzten kaschubischen Resten mischen sich bereits schwache polackische Anfänge. Im Verkehr untereinander sprechen die Czarnowsker selten kaschubisch.

8.

In Mickrow, 1491 zuerst erwähnt, wurde 1750 abwechselnd einen Sonntag polnisch, den anderen deutsch gepredigt. Wie wenig Kaschuben vorhanden waren, bezeugt ein Vorkommnis aus dem Jahre 1788. Nossins Pastor Alexius hält bei Antritt des Predigers Seebald die Ein- führungs-Rede, darneben auch „eine polnische um der Koseschen Leute willen". Das war anscheinend die letzte polnische Predigt. Jetzt sind etwa 100 polnische Katholiken eingewandert; sie werden Polacken genannt, hören aber diese Bezeichnung nicht gern.






Na Pomorzu w ogóle nie nazywano ludności Prus Zachodnich "Kaszubami" tylko konsekwentnie "Polakami". Tetzner piszacy w 1899 w ogóle ani razu nie nazwał mieszkańców Prus czy Pomerelii "Kaszubami", przyznając to miano tylko bytowskim Kaszubom - choc zupełnie niechętnie i raczej w perspektywie historycznej. Termin "Kaszuby", jak ukazuje Tetzner czy Koblieschke, odnoszono na Pomorzu Zachodnim konsekwentnie tylko do ewangelickich mieszkańców Pomorza Zachodniego - którzy w odróznieniu od katolików z Prus Zachodnich sami tymże terminem siebie okreslali - co odnotwał Lorentz i Parczewski. Choć wzgledem swojej mowy uzywali tez zamiennie terminu "puolska". Tetzner przytacza też ciekawe świadectwo Pfenniga z XVIII wieku. Otóż mowę Kaszubów z powiatu słupskiego nazwał on "polską":


10.

Pfennig berichtet 100 Jahre später fälschlich von zwei Herzogtümern „Kassuben, wo Neustettin, Regenwalde und Polzin" und „Wenden, wo Rügenwalde Haven und Stolpe", die u. a. nebst den Herrschaften Lauenburg und Bütow zu Hinterpommern gehören; „polnisch spricht man" an einigen Orten in Hinterpommern, sonderlich in stolpischen und in den Herrschaften Lauenburg und Bütow.


To ciekawe, ze jeszcze w XIX wieku Kabatkowie mówili na swoją mowę tak samo "kaszebska" jak i "puolska", a dla niemieckich pisarzy jak Pfenniga, Knoopa czy Tetznera, mowa z Prus Zachodnich była"polska". Tetzner pisze też o wtórnym charakterze tej nazwy w Prusach Zachodnich:

Aber mit dem allmählichen Aussterben der pommerschen Easchuben übertrug man den Namen ["Kaschuben" - przyp] mit auf die 150000 Slawen in Pommerellen, die einst zum Ordens- lande und dann zu Polen gekommen waren und durch ihren räumlichen Zusammenhang immer mehr und mehr polnisch wurden;