Ależ właśnie ten ciemny lud się dookreślił! Czy dziś mamy politycznie aktywną narodową mniejszość kaszubską? Kaszubskie partie polityczne, ruchy autonomii, organizacje narodowe? Nie mamy.

Pod tym względem taki np. Śląsk daleko bardziej wyprzedził Kaszuby w procesie narodowotwórczym, choć śląska tożsamość nadal jest bardzo heterogeniczna. Natomiast czy 5000 osób to wystarczający powód by mówić o narodzie? To pytanie z rzędu ile słówek i odrębnosci językowych uprawnia do mówienia o odrębnym dialekcie. Może to i jest już naród. Może i 500 i 100 osób to też naród. Mielbyśmy wtedy naród mazurski i góralski. W skali całego społeczeństwa kaszubskiego prąd ten odniósł jednak widoczną porażkę, bo w większosci przypadkow kaszubska tożsamość zatrzymała sie na poziomie tożsamości lokalnej i nie przekształciła się w narodową, będącą w stanie konkurować z polską czy niemiecką.



P.S.

Natomiast co ja staram się ukazać to, że narodowość na Kaszubach - polska, niemiecka, kaszubska, czy jakakolwiek - to przede wszystkim produkt czasów współczesnych, XIX i XX wieku. Poczucie odrębności, tożsamości lokalnej jest tak stare jak sama wspólnota, podobnie polskość kulturowa jest co najmniej tak stara jak państwo polskie, choćby przez tradycje "puolskiej mowy" - polskiego jezyka kościelnego i kościoła.