Gdybym był złośliwy na taki post powinienem odpowiedzieć pytaniem: czymże jest też kaszubskość? No, ale, że idą Mikołajki to postaram się być merytoryczny.

Najpierw ad vocem: W Zrzeszeniu od początku istniało pewne lobby pomorskie. Lobby? To z mojego kociewskiego punktu widzenia mam pisać, że w Zrzeszeniu od początku istniało lobby kaszubskie? Środowiska inteligencko-polityczne Kaszubów nie chcą być broń Boże kaszubskie? Przepraszam to mowa o wojewodzie Karczewskim podkreślającym na każdym kroku, jaki z niego belny Kaszuba, a może o przewodniczącym sejmiku prof. Brunonie Synaku, który chyba jako jedyny z Zrzeszeniowej wierchuszki z upodobaniem pokazuje się w kaszubskim stroju? Czy też może o profesorach Borzyszkowskim lub Trederze, którzy w publicznych wystąpieniach, także na forach naukowych nie boją się używać języka kaszubskiego (co czynili także w tych czasach, gdy inni, dziś często prominentni szermierze kaszubszczyzny się go wstydzili)? Czy też zawinił premier Tusk, któremu po dwudziestu minutach opowiadania o swojej kaszubskości wymsknęło sie w sobotę, że jego nauczycielem był Lech Bądkowski i bliska jest mu głoszona przez Zrzeszenie idea pomorskiego regionalizmu?

Niestety nie potrafię odpowiedzieć na te pytania bo jednolitej wykładni co jest kaszubskie, a co nie, nie znam.

A teraz ad rem.

Najsampierw ów język pomorski. Takiego określenia użył Ramułt w swoim słowniku języka kaszubskiego. Z góry przepraszam za potężny skrót myślowy, ale upraszczając, to wygląda tak: Pod wpływem XIX wiecznych, dość pobieżnych badań naukowcy z tzw. świata uznawali, że onegdaj całe Pomorze od Brdy do Bałtyku było, kaszubskie. Językoznawcom z przełomu XIX i XX wieku wydawało się że Kaszubi to jedyna autochtoniczna, grupa dialektalna Pomorza Nadwiślańskiego. Dopiero Kazimierz Nitsch, jak pisał w swoich wspomnieniach, ze zdziwieniem odkrył Kociewiaków- wyrazistą grupę dialektalną, zajmującą spory obszar Pomorza. W tym to momencie określenie Ramułta z naukowego punktu widzenia się zdeaktualizowało.

Z tego co mogę zaobserwować tego określenia od czasu do czasu używają dziś niektóre osoby, które machnęły ręką na dorobek językoznawstwa jak i innych dziedzin nauki w ostatnim stuleciu i uważają Kaszubów za jedynych prawdziwych mieszkańców Pomorza. Z ideą pomorską nic to wspólnego nie ma. Z merytorycznymi argumentami zazwyczaj zresztą też.

Natomiast co do samej idei, to problem na osobny artykuł naukowy. Mocno upraszczając, działacze kaszubscy od XIX wieku zaczynając ciągle dochodzili do wniosku, że poza kwestią językową, z pozostałymi mieszkańcami Pomorza łączy ich praktycznie wszystko. Nie bez znaczenia była tutaj dobra znajomość całego Pomorza. Od Ceynowy zaczynając, każdy z nich zatrzymywał się w swoim życiu w Toruniu, Gdańsku, Kociewiu i Borach. Dwaj najwybitniejsi młodokaszubi, nie dość, że zaczynali swoje drogi od ogólnopomorskich instytucji (jak Seminarium Pelplińskie Karnowskiego, czy Towarzystwo Pomocy Naukowej w Chełmnie Majkowskiego), to w dorosłym życiu pełnili poważne funkcje społeczne na szczeblu ogólnopomorskim. Te doświadczania, pogłębione dodatkowo badaniami historycznymi utwierdzały w nich wizję jedności Pomorza.

Tym co nie posiadają wspomnę tylko, że na Zrzeszeniowej legitymacji jest wiersz Majkowskiego „Ludu mój pomorski”.

Notabene potwierdził ową wizję w kilkadziesiąt lat później, mieszkający praktycznie całe zawodowe życie na Kociewiu ks. Bernard Sychta, którego praca doktorska o kulturze materialnej Borów Tucholskich powinna być obowiązkową lekturą dla wszystkich pytających co to jest kultura pomorska.

Nawet zrzeszińcy, tak podkreślający kaszubskość, w sferze politycznej i społecznej odwoływali się do idei Wielkiego Pomorza. Bynajmniej nie chodziło im tu o synonim Kaszub (polecam wypowiedź Feliksa Marszałkowskiego odnotowaną przez Józefa Kisielewskiego z 1938 roku) , ale o projekt, gdzie wszyscy pomorscy autochtoni będą u siebie gospodarzami, a który wzmocni Polskę.

Przechodząc zaś do Zrzeszenia… Nim zaczniemy wymyślać jakichś lobbystów spiski i układy, to proponowałbym przejrzeć dokumenty i listy obecności. Poza zrzeszińcami zakładali je przecież bracia Bolduanowie, Lech Bądkowski, czy Andrzej Bukowski. I historiozoficznie rzecz ujmując po okresie dyskusji to Lech Bądkowski stał się głównym ideologiem Zrzeszenia. Torunianin, który jak nikt operował pojęciem pomorskości, miał bez wątpienia największy wpływ na jej dzisiejsze rozumienie w kręgach zrzeszenia.

Czym jest pomorskość? To oparta na wspólnej historii, kulturze materialnej i duchowej, a nawet powinowactwie językowym regionalna tożsamość mieszkańców Pomorza Nadwiślańskiego (Dżentelmena uważającego je za "sztuczny twór" jako osoba posiadająca maturę z historii litościwe oszczędzę).

Była ona bardzo silna do czasów PRL-u. Swoje koncepcje i uwagi polityczne opierali na niej tak młodokaszubi jak i zrzeszińcy, zaś bezpośrednio czerpali z niej założyciele Zrzeszenia. PRL i jego polityka niszczenia istniejących więzi społecznych, zrobiła swoje, ale do dziś mieszkańcy znacznej części Borów, Kociewia i historycznej nadwiślańskiej Krajny uważają się nade wszystko za Pomorzan (Pomorzaków).

Na koniec zadam tylko pytanie, czym zatem jest ta kaszubskość, której śmiertelnym zagrożeniem są jakieś pomorskie wymysły?

Czujący sie Pomorzakiem i nie przysypiający na zajęciach z historii w podstawówce
Michał