Drogi Darku z Czapiewskich

Właśnie straciłem wiarę… Bo wierzyłem głęboko, że absolwent szkoły, której rektor na każdym kroku podkreśla, iż kształci ona wszechstronnych, wręcz o humanistycznym zacięciu inżynierów, z czym jak z czym ale z czytaniem ze zrozumieniem problemów nie ma. Dlatego już ostatni noch ein mal…

Zacytowałeś kolejny fragment, który potwierdził tezę: Ramułt uważał Kaszubów ( i Słowińców) za „jedynych dziecińców nazwy Pomorzan”. No i właśnie wychodząc z tego założenia napisał, że Pomorzanami nazwać w realiach końca XIX wieku można „nawet Krajniaków i inne, częściowo lub całkowicie zupełnie spolszczone odrośle szczepu pomorskiego” (oba cytaty z jego wstępu do słownika, w najnowszym wydaniu z 2003 roku, strony 470 i 471). A ja bynajmniej nie zajmuje się sprawą kogo kiedy nazywano Pomorzanami, ale tym, że Ramułt uważał Krajniaków, Kociewiaków i Borowiaków za spolonizowanych Kaszubów.

Kazimierz Nitsch zaś od 1904 roku prowadził badania terenowe, które zweryfikowały wiedzę dotyczącą sytuacji językowej południowego Pomorza Gdańskiego („trzy miesiące poświęciłem mowie Borów Tucholskich i Kociewia, odkrywając niemal ziemie nieznaną” – K. Nitsch, Historia badań nad dialektami północnej Polski [w:] Konferencja Pomorska, „Prace Językoznawcze, Warszawa 1956, s. 11). Jak już wyżej napisałem (no tak, ale trzeba by było by moi kontrdyskutanci jeszcze to przeczytali…) doszedł on do wniosku, że i owszem znaczna część dzisiejszego Kociewia to obszar „odkaszubiony”, ale najdalszy zasięg kaszubszczyzny wykreślał tylko do rzeczonej linii Nowe –Sepólno.

A co było dalej na południe? „Niezgodność, między historyczną południową granicą Pomorzan (Notecią) a dzisiejszą południową granicą formy „młóć” (Bysław), można tłumaczyć różnie: albo południowi, nadnoteccy Pomorzanie mieli mowę bliższą wielkopolskiej niż kaszubskiej, albo cała ludność prawego brzegu Noteci przyszła nieco później z Wielkopolski, nie wchłonąwszy w siebie wcale nawet resztek pierwotnego osiedlenia, albo wreszcie resztki te spolszczyły się językowo najzupełniej. Ostatnie przypuszczenie najmniej jest jednak prawdopodobne. Bo skoro formy te zdołały się utrzymać nawet na północnem Kociewiu, w okolicy, która przeszła formalny przewrót językowy (…), to dlaczego zginąć miałaby na Krajnie, która do dziś pośrednicząc językowo między Wielkopolską a Kaszubami, ulegać mogła powolnemu odkaszubianiu, ale nie wstrząśnieniu językowemu, tępiącemu byt odrębne od czystej polszczyzny właściwości pomorskie. (…) A zatem przodkowie dzisiejszych Krajniaków nie byli językowo Kaszubami” K. Nitsch, Zachodnio-pruski kwestyonaryusz gwarowy, „Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, t. II, z. 5, 1912, s. 91-92.


Zaś co do słów uważanych powszechnie za obraźliwe. No cóż, skoro dla Darka przywoływanie powszechnie znanych faktów naukowych, na których notabene profesor Gerard Labuda oparł swoją teorię o tym, że przodkowie Kociewiaków pojawili się na Pomorzu zaraz w ślad po przodkach Kaszubów („Już we wczesnym średniowieczu w rejonie Żuław wytworzyła się trwała granica językowa między narzeczem kaszubskim, a kociewskim” - Historia Kaszubów t. I, s. 49), to wierutne łgarstwo to wybaczcie, ale to chyba jego problem a nie świata….

Pozdrawiam

Michał

Ps.
W nawiązaniu zaś do głównej myśli tego wątku pozwolę sobie przytoczyć jeszcze jeden cytat, który warto konfrontować z stwierdzeniami Ramułta:

„Zestawienia te ciekawe są dla stwierdzenia, że w najważniejszym dziale gramatyki, głosowni, przejście od Kaszub do Kociewia jest tak raptowne, że o pomorskim pochodzeniu dyalektu kociewskiego nie może być mowy, to jednak tkwią w nim jeszcze różne, skamieniałe szczątki pomorskie, świadczące, że pierwotnie pomorska ludność tych okolic częściowo utrzymała się i oparła idącemu zza Wisły prądowi czysto-polskiemu.(…) doszedłem do następującego wniosku: nie tylko Krajny ale nawet całej Tucholszczyzny nie można na podstawie językowej uważać, za niegdyś kaszubską, co najwyżej północny jej pasek (parafię czerską); natomiast północne Kociewie należy uznać za kraj niegdyś kaszubski, chociaż ludność jego językowo od Kaszubów nie pochodzi; tylko dialekt wysińsko-kiszewski mógł powstać przez zmieszanie się ich z Kociewiakami.”, K. Nitsch, Zachodnio-pruski kwestyonaryusz gwarowy, s. 93-94.