artykuly-Formela Bolesław ps. „Romiński”, por. rez
| Formela Bolesław ps. „Romiński”, por. rez | ||
 |
||
|
Od października 1924 do kwietnia 1926 roku odbywał służbę wojskową w pułku artylerii polowej w Grudziądzu, gdzie potem ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii; mianowany z dniem 1 stycznia 1929 r. podporucznikiem rezerwy. Z małżeństwa z Apolonią Paszki miał czworo dzieci: Maria, Zbigniew, Janina i Bolesław. Był właścicielem ziemskim w Tłuczewie w powiecie wejherowskim. W 1933 roku zostaje sołtysem, a rok później wójtem gminy Strzepcz. Bardzo zaangażowany w procesy przemian na kaszubskiej wsi. Był jednym z organizatorów spółdzielczości wiejskiej na Kaszubach. Cieszył się wielkim szacunkiem i zaufaniem społecznym. W 1935 roku w wyborach z Gdyńskiego Okręgu Wyborczego został posłem na Sejm II Rzeczpospolitej, w którym pełnił swój mandat do 1938 roku. Przed wybuchem II wojny światowej, 25 sierpnia 1939 r. zostaje zmobilizowany do służby czynnej. Po wybuchu wojny walczy w obronie twierdzy Modlin, za którą zostaje awansowany na stopień porucznika. Po podpisaniu kapitulacji twierdzy w dniu 29 września 1939r., dostaje się do niewoli i jako jeniec przewieziony do wsi Mołodeczno koło Wilna, gdzie spotkał się z Antonim Kryża z Luzina. Po około miesięcznym pobycie w tym obozie, został przewieziony wraz z innymi jeńcami na dworzec kolejowy i umieszczony w wagonie. Tam usłyszał rozmowę konwojentów w języku rosyjskim. Kiedy zorientował się, że transport udaje się na wschód, zbiegł, wyskakując z pociągu. Po różnych perypetiach dotarł w końcu do Tłuczewa, gdzie SS-mani byli już na jego tropie. Został aresztowany i osadzony w więzieniu w Wejherowie. Znajomy Pan Kupc - kelner z restauracji u Gerentha (obecnie GS „Samopomoc Chłopska”) naprzeciw więzienia, pomógł rodzinie (żonie i siostrze Formeli) załatwić zwolnienie z więzienia. Zwolnienie to ocaliło go od śmierci w Piaśnicy, gdyż znajdował się na liście do wywózki do lasów piaśnickich. Od tego czasu ukrywa się, korzystając z pomocy życzliwych mu ludzi: Władysława Elwarta i jego matki Cecylii Elwart z Miłoszewa, Agaty i Władysława Woźniak z Linii Wybudowania, Józefy i Juliana Sikora-byłego nauczyciela z Tłuczewa, Juliana Neubauera i jego siostry Cecylii z Tłuczewa Wybudowania, Marii i Aleksandra Kos ze Strzepcza oraz Franciszki i Wiktora Bednarek z Tłuczewa-Lipek. Pomimo tylu przykrych przeżyć i zaawansowanej choroby płuc, już na przełomie 1939 i 1940 roku zakłada pierwszą grupę konspiracyjną typu wywiadowczego a w maju 1941 roku nawiązuje kontakt z „Gryfem Kaszubskim”. Z kolei „Gryf Kaszubski” wraz z innymi grupami bojowymi z 6 na 7 lipca 1941 roku, na spotkaniu założycielskim w Czarnej Dąbrowie koło Bytowa utworzyli Tajną Organizację Wojskową „Gryf Pomorski”. Prezesem Rady Naczelnej został wybrany ks.ppłk. rez. Józef Wrycza. Bolesław Formela, który również uczestniczył w spotkaniu, jako najwyższy stopniem wojskowym i doświadczeniem, mianowany zostaje przez Radę Naczelną TOW „Gryf Pomorski”, pierwszym komendantem naczelnym tej organizacji. Występował pod pseudonimem „Romiński” i prowadził trudną pracę tworzenia sieci łączności, dowodzenia i pozyskiwania współpracowników do pracy konspiracyjnej. Cały czas znajduje się na liście poszukiwanych przez gestapo i coraz bardziej zapada na zdrowiu. Ostatecznie wiosną 1942 roku rezygnuje z funkcji komendanta naczelnego i jego obowiązki przejmuje Juliusz Koszałka ps. „Jagiełło”. Zmarł na atak serca w dniu 24 września 1944 roku. Ciało, zawinięte w płaszcz oficerski, rodzina pochowała w przydomowym ogródku. Data śmierci związana jest z rodzinną uroczystością przyjęcia pierwszej Komunii Św. przez córkę Marię i syna Zbigniewa, która odbyła się w tym samym dniu. Ekshumacja zwłok odbyła się przy udziale ekipy SS-manów w dniu 13 stycznia 1945 roku, po której został pochowany na cmentarzu w Strzepczu. Z uwagi na obawę przed represją rodziny zmarłego przez okupanta, ekipie przeprowadzającej ekshumację, jako datę zgonu podano dzień 2 października 1944 roku. Data ta jest również uwidoczniona w akcie zgonu nr 2/1945 w USC w Linii. Ponowny pogrzeb, z pełnym obrzędem kościelnym, odbył się w rocznicę jego śmierci dnia 24 września 1945 roku. Po zakończeniu wojny w 1945 roku rodzina wraca na krótko do rodzinnego majątku. Wkrótce jednak zmuszona jest opuścić gospodarstwo, ponieważ zostało objęte reformą rolną i rozparcelowane. Właścicielem nieruchomości ziemskiej zostaje Skarb Państwa. Opracowały, na podstawie publikacji i relacji rodziny, córki: Maria Pionke i Janina Michałka. |
| Bolesław Formela | ||
| Hits: 3186 File Size: 4.27 KB | ||
| No description for file. | ||
| Uploaded: 2004/4/9 | ||
Komentarze wyrażają poglądy ich autorów. Administrator serwisu nie odpowiada za treści w nich zawarte.
Wyróżnienia
Rozpowszechnianie materiałów zamieszczonych w portalu naszekaszuby.pl jest dozwolne z zachowaniem warunków korzystania z treści.
Użycie wykraczające poza te warunki jest zabronione bez pisemnej zgody stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota. Naruszenie tych zasad jest łamaniem prawa.
Wszystkie prawa zastrzeżone. Stowarzyszenie Kaszëbskô Jednota 2001-2024
¤ Regulamin ¤ O Portalu ¤ Kontakt