Niniejszy tekst jest projektem, przyjętym przez Radę Języka Kaszubskiego w dn. 19.01.2007 r. jako materiał do publicznej dyskusji.
- Cel uchwalenia dokumentu: przedstawienie spójnego rozwiązania pozwalającego na łatwe wprowadzenie kaszubskiej pisowni w powszechnie dziś wykorzystywanych systemach komputerowych. Dostarczenie wytycznych i narzędzi podmiotom wprowadzającym język kaszubski do szkół, urzędów i innych instytucji. Uniknięcie zniechęcenia do pisania po kaszubsku z powodu istnienia w różnych ośrodkach różnych, niezgodnych z sobą rozwiązań, w szczególności niedopuszczenie do powstania takich niezgodności w nauczaniu w szkołach.
- Charakter dokumentu: Wskazania są zaleceniem ukierunkowującym techniczną stronę wprowadzania kaszubskiego języka do instytucji publicznych i innych. Nie przekreślają rozwiązań wypracowanych dotąd przez poszczególne osoby czy środowiska, ale określają standard, którego przestrzeganie zapewni łatwą wymienność kaszubskich tekstów i sposobów ich opracowywania, pomiędzy różnymi ośrodkami.
- Tryb prac nad dokumentem: Rada kieruje niniejszą propozycję do publicznej dyskusji. Czas trwania dyskusji: do 31 marca 2007 r. Głosy zainteresowanych osób i środowisk zostaną opracowane przez Komisję Medialno-Administracyjną i na następnym posiedzeniu Rada przyjmie ostateczną wersję Wskazań. Zaleca się zamieszczanie głosów w dyskusji w formie komentarzy do niniejszego tekstu. Można też nadysłać wypowiedzi na adres stanislaw.geppert(at)zk-p.pl.
- Dalszy rozwój dokumentu: w miarę pojawiania się kolejnych obszarów wymagających standaryzacji, Rada będzie wskazywać preferowane rozwiązania w formie kolejnych wersji tego dokumentu bądź w dokumentach pochodnych.
Podstawowe wskazania dotyczące wdrażania języka kaszubskiego do systemów informatycznych
-
Oznaczenie języka kaszubskiego
Do skrótowego oznaczenia języka kaszubskiego należy stosować oznaczenie „CSB”, zgodnie z normą ISO-639-2.
-
Kaszubskie znaki narodowe i ich kodowanie
W kaszubskiej pisowni wykorzystuje się, łącznie ze znakami z polskiej pisowni, 30 znaków narodowych (15 par wielki / mały znak): ã, ą, ę, é, ë, ć, ł, ń, ò, ó, ô, ś, ù, ź, ż. Do ich kodowania stosuje się strony kodowe Unicode. Tabela 1 przedstawia kody poszczególnych znaków: Unicode w notacji dziesiętnej i szesnastkowej oraz, dodatkowo, alternatywne kody języka HTML 4.
-
Układ klawiatury kaszubskiej
Zaleca się uzyskiwanie znaków narodowych z klawiatury, poprzez równoczesne naciśnięcia klawiszy „prawy Alt” i klawisza z odpowiednim znakiem. Tabela 1 przedstawia skróty klawiaturowe dla poszczególnych znaków. Rysunek 1 przedstawia graficzny schemat układu klawiatury.
Uwagi:
- Powyższy układ jest zgodny ze stosowanym powszechnie w Polsce układem tzw. klawiatury programisty
- Klawisze pozwalające uzyskać znaki kaszubskie, są położone w bezpośrednim sąsiedztwie odpowiadających im klawiszy ze znakami łacińskimi, wykorzystywanych juz do uzyskiwania znaków polskich
- Znak „ù” jest uzyskiwany przy użyciu klawisza „J”, gdyż klawisz „U” jest wykorzystywany do uzyskiwania symbolu „€” (euro).
Tabela 1. Kodowanie kaszubskich i polskich znaków narodowych oraz ich skróty klawiaturowe
Znak |
Alt-kod HTML 4 |
Unicode |
Kombinacja klawiszy |
---|
dziesiętnie |
szesnastkowo | Ą | | 260 | 0104 | Alt-A | ą | | 261 | 0105 | Alt-a | Ã | Atilde | 195 | 00C3 | Alt-Q | ã | atilde | 227 | 00E3 | Alt-q | Ć | | 262 | 0106 | Alt-C | ć | | 263 | 0107 | Alt-c | É | Eacute | 201 | 00C9 | Alt-W | é | eacute | 233 | 00E9 | Alt-w | Ë | Euml | 203 | 00CB | Alt-R | ë | euml | 235 | 00EB | Alt-r | Ę | | 280 | 0118 | Alt-E | ę | | 281 | 0119 | Alt-e | Ł | | 321 | 0141 | Alt-L | ł | | 322 | 0142 | Alt-l | Ń | | 323 | 0143 | Alt-N | ń | | 324 | 0144 | Alt-n | Ò | Ograve | 210 | 00D2 | Alt-I | ò | ograve | 242 | 00F2 | Alt-i | Ó | Oacute | 211 | 00D3 | Alt-O | ó | oacute | 243 | 00F3 | Alt-o | Ô | Ocirc | 212 | 00D4 | Alt-P | ô | ocirc | 244 | 00F4 | Alt-p | Ś | | 346 | 015A | Alt-S | ś | | 347 | 015B | Alt-s | Ù | Ugrave | 217 | 00D9 | Alt-J | ù | ugrave | 249 | 00F9 | Alt-j | Ź | | 377 | 0179 | Alt-X | ź | | 378 | 017A | Alt-x | Ż | | 379 | 017B | Alt-Z | ż | | 380 | 017C | Alt-z |
Rysunek 1. Schemat układu klawiatury kaszubskiej
|